ҚР Ұлттық Банкінің Ақша-несие саясаты комитеті базалық мөлшерлемені 16,5% деңгейінде сақтау туралы шешім қабылдады. Мұндай қадам инфляциялық болжамдарды бақылауда ұстап, тауар және қызметтер бағасына түсетін қысымды азайту үшін қажет. Бұл туралы елордада өткен баспасөз мәслихатында Ұлттық Банк төрағасы Тимур Сүлейменов мәлімдеді, деп хабарлайды Arasha.kz.
Оның айтуынша, аталған шешімге бірнеше фактор ықпал еткен. Бірінші фактор – инфляцияға қатысты көрсеткіштер. Шілденің қорытындысы бойынша жылдық инфляция 11,8% деңгейінде сақталды. Ең айқын динамика қызмет көрсету саласында тіркелді – көрсеткіш көктемдегі ең жоғары 16,1%-дан 14,9%-ға дейін төмендеді. Бұған тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық тарифтерінің тұрақтануы және нарықтық қызметтердің баяулауы ықпал етті.
Соған қарамастан, азық-түлік инфляциясы өсіп, 11,2%-ды құрады. Бұған ауыл шаруашылығы өнімдерінің қымбаттауы мен импорттық бағаның өсуі себеп. Азық-түлікке жатпайтын тауарлардың бағасы 9,5% өсті.
«Халықтың бір жылдағы инфляциялық күтулері жоғары белгісіздік жағдайында тұрақсыз болып қала отырып, маусымдағы 12,6%-дан 14,2%-ға дейін өсті. Халықтың ұзақ мерзімді бағаның өсуіне деген болжамы да артты. Ал нарықтың кәсіби қатысушылары өз бағалауларында ұстамды, бірақ олардың күтулері жоғары қарай жылжуын жалғастыруда – 2025 жылға арналған инфляцияның медиандық бағалауы 11,3%-ға, 2026 жылға – 9,5%-ға дейін өсті», – деп атап өтті Тимур Сүлейменов.
Екінші фактор – ел ішіндегі жағдайлар. Қазақстанда экономикалық белсенділік артып келеді. 2024 жылғы қаңтар-шілде аралығында ЖІӨ өсімі 6,3% болды. Бұған шикізаттық емес сектордағы инвестициялардың ұлғаюы, мұнай саласының қалпына келуі және тұтынушылық сұраныстың жоғары болуы әсер етті.
Ең жоғары өсім көлік және қойма саласында (22,5%), құрылыс (18,5%), сондай-ақ сауда және өнеркәсіп салаларында байқалды. Алайда сұраныстың өсу қарқыны ұсыныстан асып түсіп, бағаға қысым көрсетуде.
«Халықтың нақты табыстарының қысқаруы, нақты жалақының артпауы жағдайында сұраныстың негізгі көзі белсенді тұтынушылық несиелеу болып табылады. Бөліп төлеудің танымалдылығы, маркетингтік науқандар және жоғары инфляциялық күтулер маңызды рөл атқаруда», – деді Ұлттық Банк төрағасы.
Үшінші фактор – сыртқы факторлар, яғни, әлемдік бағалар мен геосаясат. Тимур Сүлейменовтың айтуынша, сыртқы нарықтарда инфляциялық қысым сақталуда. Біріккен Ұлттар Ұйымының Азық-түлік және ауыл шаруашылығы ұйымының деректеріне сәйкес, шілдеде азық-түлік бағаларының индексі 130,1 пунктке дейін көтеріліп, ет пен өсімдік майларының бағасы тарихи жоғары деңгейде қалды.
Ресейде инфляция 8,8%-ға дейін төмендеді, негізгі мөлшерлеме 18% болды. Алайда қатаң ақша-несие саясаты сақталуда. Дамыған елдерде инфляция нысаналы деңгейге жақындады (ЕО – 2,4%, АҚШ – 2,7%), бірақ геосаяси және сауда тәуекелдері әлі де бар.
Мұнай нарығындағы ахуал құбылмалы. Бағаға әлемдік сұраныстың әлсіреу қаупі мен ОПЕК+ өндірісін арттыруға қатысты күтулердің ықпалымен қысым артуда. Базалық сценарийде Ұлттық Банк Brent маркалы мұнай бағасын барреліне 60 АҚШ доллары деңгейінде сақтап отыр.
Осылайша Ұлттық Банк үшін басты міндет – инфляциялық күтулерді тұрақтандыру және инфляцияны төмендету. Осы мақсатта ақша-несие саясатына қатысты шешім өзгерген жоқ. Сонымен бірге бағалардың тұрақтылығын қамтамасыз етуде қосымша шаралар да маңызды рөл атқарады.