Батыс Қазақстан облысында әлеуметтік нысандар құрылысына қатысты мемлекеттік сатып алулар шектелген компаниялар тобының айналасында шоғырланып бара жатқаны қоғамда сұрақ туғызуда. Ашық дереккөздегі хаттамаларды талдау көрсеткендей, Нұркен Молдашев басқаратын БҚО құрылыс басқармасы ондаған миллиард теңгені бір топ мердігерлер арасында үлестіріп отыр. Әсіресе аурухана мен мектеп секілді негізгі нысандар жиі жағдайда шетелдік бенефициарлары бар компанияларға берілетіні байқалады, деп хабарлайды Arasha.kz.
Мәселе БҚО әкімі Нариман Төреғалиевтің тұсында өткен ірі тендерлер туралы болып отыр. Мәселен, биыл тек бір ғана лот — Ақсай қаласындағы Бөрлі аудандық ауруханасына жапсарлас стационардың құрылысы — бюджетке 3,9 млрд теңгеге түскен. №80435243-КРБС1 лотының жеңімпазы 3 906 305 435 теңге көлеміндегі жоспарлы сомамен «АЛЬТАИР» ЖШС болды. Хаттамаға сәйкес, компания Ресей азаматы Александр Андреевич Потиченкоға тиесілі және ол тікелей бақылауы бар бенефициар ретінде танылған.
Талдаудың жалғасы білім беру инфрақұрылымын салу жөніндегі тендерлер де тар шеңбердегі компаниялар арасында бөлінетінін көрсетеді. Бәйтерек ауданының Үлкен Шаған ауылында 420 орындық мектеп құрылысы 2,26 млрд теңгеге бағаланған. №80056331-КРБС1 лотының жеңімпазы — «Болашақ – Т» ЖШС, ал «АЛЬТАИР» екінші орын алған. Конкурсқа жеті компания қатысқанына қарамастан, соңында қайтадан сол таныс атаулар көрінеді.
Тағы бір ауқымды жоба — Бөрлі ауданындағы Бөрлі ауылында 900 орындық мектеп құрылысы. Жоспарлы сома — 4,09 млрд теңгеден асады. №80053952-КРБС1 лотының жеңімпазы тағы да «АЛЬТАИР» ЖШС, ал екінші орын атауы ұқсас «Альтаир-СК 7» ЖШС-ге бұйырған. Дәл осындай жағдай Бәйтерек ауданындағы Володарское ауылында 308 орындық мектеп құрылысында да қайталанады: шамамен 2,23 млрд теңгелік жобаны «АЛЬТАИР» жеңіп алады, екінші орын — «СКФ Отделстрой» ЖШС-ге берілген.
Ерекше назар аударатын тағы бір тендер — БҚО-дағы Казталов аудандық ауруханасын реконструкциялау. Бұл — құны 5,9 млрд теңгені құрайтын ең қымбат жобалардың бірі. Мұнда жеңімпаз «MIR-A Construction» ЖШС болып танылғанымен, «АЛЬТАИР» тағы да финалға шыққан, яғни үнемі негізгі бәсекелестер қатарында.
Жалпы алғанда, мәселе бірдей компаниялар арқылы өтетін бюджеттегі көптеген миллиард теңге туралы болып отыр.
Мемлекеттік сатып алулар формалды түрде бәсекелі өтеді дегенімен, мұндай шоғырлану қоғамның қызығушылығын туғызатыны заңды. Құжаттарда талаптардың — тәжірибе, салық төлемдері, лицензиялар мен орналасқан жері ескерілгені жазылғанымен, өңір тұрғындары үшін басты сұрақ сол күйі ашық: БҚО-дағы мектептер мен ауруханалар сияқты ең маңызды құрылыс нысандары неге үнемі бір топ компанияға беріліп келеді, оның ішінде бенефициары шетел азаматы болып табылатындары да бар?
Бұл автоматты түрде заңбұзушылық немесе сыбайлас жемқорлық фактілерін мойындау дегенді білдірмейді, бірақ бірдей компаниялардың жиі жеңіп шығуы, жобалардың көлемі мен сандары қоғам мен медиа бақылаудың маңызды екенін көрсетеді. Әсіресе бұл әлеуметтік маңызы бар нысандарға қатысты, олар бюджет қаражатынан қаржыландырылады және өңір тұрғындарының өмір сапасына тікелей әсер етеді.