Шымкент жол жөндеуді ауқымды түрде қолға алғандай көрінеді, бірақ бұл сападан гөрі, схемаларға көбірек ұқсайды. 2025 жылы қаланың Жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасы арқылы ондаған миллиард теңге бөлініп, игерілген. Алайда бұл әдемі сандардың артында — ашықтық жоқ сатып алулар, символикалық бәсеке және бір-біріне ұқсайтын, тұрақты жеңімпаздар тұр.
💸 Жол жайлылығына — 40 млрд теңгеге жуық қаражат бөлінген. Ал сапа мен ашықтық жоқ.
2025 жылғы ең ірі тендерлер Шымкент қаласы аудандарындағы жолдарды күтіп ұстауға арналған:
- 14,5 млрд теңге — Қаратау және Еңбекші аудандары. Жеңімпаз: «Алем Транс Жол» ЖШС
- 13,5 млрд теңге — Әл-Фараби және Тұран аудандары. Жеңімпаз: «Шымкентдорстрой» ЖШС
- 8,1 млрд теңге — Абай ауданы
🔹 Әр жағдайда тендерге қатысушылар саны ең көбі екеу ғана. Көбіне минималды жеңілдікпен. Миллиардтық келісімшарттағы жеңіс кейде небары 0,1% айырмашылықпен шешіледі.
🔍 Күмәнді бәсеке: тендерлер «өз адамдарына» ма?
Классикалық схема: бір тендерге екі компания қатысады, біреуі жеңеді, ал келесі лотта — керісінше. Формалды түрде — бәсеке бар. Іс жүзінде — өзара келісім мен таныстық жүйесі.
Мысалдар:
- №77988145-ОК1 лотында 14,5 млрд теңгеге «Алем Транс Жол» ЖШС жеңімпаз атанды. Екінші орын — «Ақсемсер-Стройсервис» ЖШС, оның ұсынысы — символикалық жеңілдікпен ғана ерекшеленді.
- Ал №77983546-ОК1 лотында (8,1 млрд теңге) керісінше, «Ақсемсер-Стройсервис» жеңіп, «Алем Транс Жол» екінші орынға түсті. Алайда жеңіліп қалған компанияның қаржылық тұрақтылық көрсеткіші жоғары болған — 230,43 балл, ал жеңімпазда небәрі 72,45.
📌 Мұндай «жеңісті алмастыру» — кездейсоқтық емес, ықтимал келісілген әрекеттің белгісі. Бұл — келісімшарт үшін күрес емес, рөлдерді бөлісу.
❗ Бәсекесіз лоттар
Кейбір сатып алуларда тіпті бәсекенің нышаны да жоқ:
- №75708016-ОК1 лоты — Шымкенттің көлік жүйесін дамыту схемасын әзірлеу. 97,3 млн теңге. Жеңімпаз — жалғыз қатысушы «Innoforce Solutions» ЖШС.
- №77983625-ОК1 лоты — жолдарды күтіп ұстау (13,5 млрд теңге). Жеңімпаз — әрі жалғыз қатысушы — «Шымкентдорстрой» ЖШС.
🔎 Миллионнан астам тұрғыны бар қалада көлік логистикасы аса маңызды болса, интеллектуалдық және инфрақұрылымдық жобаларда неге бәсеке жоқ?
🛠️ «Орташа жөндеу» бір сарында, бір адамдармен
«Көшелерді орташа жөндеу» бойынша тендерлерде нақты драма өрбіп жатыр. Мұнда басты рөлдерде – «Real Stroy Invest» ЖШС мен «Отан Құрылыс» ЖШС.
📈 Сценарий қайталана береді:
- Бір лотта «Real Stroy Invest» жеңеді, келесіде – «Отан Құрылыс».
- Жеңіс «аймаққа тіркелу туралы анықтама» есебінен қосылатын қосымша балдарға байланысты.
- Егер компания бұл анықтаманы тапсырмаса – жеңіліп қалады. Бірақ келесі тендерде қарсыласы бұл құжатты «ұмытып» кетеді.
Мысалдар:
✅ «Real Stroy Invest» жеңіске жеткен лоттар:
– 303,6 млн, 310,3 млн, 433,3 млн, 181,6 млн теңге және т.б.
– Жалпы сомасы – 1,4 млрд теңгеден астам.
✅ «Отан Құрылыс» жеңген лоттар:
– 120,1 млн, 78,5 млн, 55,1 млн теңге
– Жалпы сомасы – 637 млн теңгеден астам.
💬 Сырттай қарағанда – бәсеке бар сияқты. Шын мәнінде – рөлдерді бөлісіп алған. Бұл бизнес емес, алдын ала белгілі қойылым секілді.
🤷 Кім жауапты?
Бұл жүйенің басты тұлғасы – Ролан Ибрагимов, қалалық көлік басқармасының басшысы. Дәл осы ведомство сатып алудың бастамашысы болып табылады, техникалық сипаттамаларды әзірлейді, шарттарға және орындалған жұмыстардың актілеріне қол қояды.
Сұрақ: Неліктен ол бір ғана компаниялардың жеңіске жете беруін және жалған бәсекелестікті байқамайды?
Ал қаланың әкімі Ғабит Сыздықбеков – саяси басшы ретінде миллиардтаған қаржының ашық емес жұмсалуына тікелей жауапты. Қала кептелістерден, сапасыз жөндеуден, жол жүйесінің жүйелі дамымауынан зардап шегіп жатқанда Шымкент қаржыны бейне бір барлығы тамаша сияқты жұмсап жатыр.
📉 Қорытынды:
Қаржы асфальт секілді төмен қарай сырғып барады
- Бірін-бірі алмастыратын, қайталанатын компаниялар.
- Миллиардтаған лоттар – бәсекесіз.
- «Бәсеке» тек қағаз жүзінде.
- Көше сапасы – тендер сомасынан әлдеқайда төмен.
🧱 Асфальт миллиардтарға төселуде, ал сенім – нөлге тең.
Егер Шымкент еліміздің оңтүстігіндегі көлік хабына айналғысы келсе, онда коррупциялық схемалардың түйіні болуды тоқтату қажет.
📢 Бұл жазбамен бөлісіңіз.
Қоғамдық бақылау ғана «жол серпіні» деген желеумен жасырылған бюджеттің талан-таражын тоқтата алады.
📎 Сондай-ақ Шымкент қаласының әкімі Ғабит Сыздықбековтің бюджетті қалай жұмсайтыны туралы материалдан оқи аласыз:
Шымкент 2025 бюджеті: әкімнің басымдықтары күмән тудырады