2025 жылдың сәуір айында Ақмола облысының цифрландыру және архивтер басқармасы (басшысы — Ержан Мағжан Қайратұлы) орталықтандырылған басқару жүйесімен антивирустық бағдарламалық қамтамасыз етуді орнату және баптау бойынша мемлекеттік сатып алу өткізді, деп хабарлайды Arasha.kz. Шарт сомасы — 105 635 000,89 теңге. Бір қарағанда, бұл өңірдің киберқауіпсіздігін күшейту шарасы сияқты көрінеді, бірақ тендердің егжей-тегжейі бұл қаржының тиімді және әділ жұмсалғанына күмән тудырады.
Конкурсқа Астанадан екі ғана компания қатысқан: «Кью Лоджик» ЖШС және «Dong басқарушы компаниясы» ЖШС. Жеңімпаз — Q Logic — бар болғаны 105 620 000 теңге ұсынып, екінші компаниядан тек 0,89 теңгеге арзан баға ұсынған. Бұл — бәсекелестіктің бар екендігін білдіретін айырма емес. Керісінше, мұндай жағдайлар көбіне аффилирленген немесе алдын ала келісіп алған компаниялардың қатысуымен өтетін формалды бәсекелестікті еске салады.
Жеңімпаз туралы да қызықты деректер бар. «Кью Лоджик» ЖШС — мемлекеттік сатып алуларда тәжірибесі мол компания. 2021 жылдан бері бұл фирма 5,1 миллиард теңгеден астам сомаға келісімшарт жасаған. Негізгі тапсырыс берушілері қатарында — «ҚазТрансОйл», «Азаматтарға арналған үкімет», ҚР Президенті әкімшілігі мен Бас прокуратураның ІТ-орталықтары. Компанияның жобаларының 93,8%-ы Астанада орындалған. Ақмола облысында болса — әзірге тек осы ірі келісімшарт қана бар.
Сатып алынатын қызметтің өзі «зиянды бағдарламалардан кешенді қорғау» деп аталады. Өте жалпылама сипатталған. Техникалық сипаттамада тек лицензияның болуы және 12 айға техникалық қолдау көрсету талап етілген. Бұл — нақты өнімнің атауы жоқ, лицензия құны ашық емес, смета көрсетілмеген деген сөз. Мұндай тұжырымдар мемлекеттік сатып алулар туралы заңда белгіленген ашықтық пен үнемділік принциптеріне қайшы келеді.
Айта кетерлігі, 2025 жылдың алғашқы жартысында ғана «Кью Лоджик» мемлекеттік сатып алулар арқылы 881 миллион теңгеден астам қаражат игерген. Бұл — Антикоррупциялық қызмет пен қоғамның назарын қажет ететін көрсеткіш. Цифрлық мемлекеттік тапсырыстарда монополиялық ИТ-картель қалыптасып жатқан жоқ па?
Бұл оқиғалар еліміздегі дербес мәліметтердің жаппай тарап кетуінен кейінгі ИТ-қауіпсіздікке қатысты алаңдаушылық аясында өтіп жатыр. Бірақ тәжірибе көрсетіп отырғандай, «цифрландыру» желеуімен миллиардтаған бюджет қаржысы тамыр-таныс компаниялардың қалтасына түсуде, ал шынайы бәсекелестік жай ғана көрініс ретінде қалуда.
Ақмола облысының әкімі Ахметжанов Марат Мұратұлы мен оның қарамағындағылар мұндай мемлекеттік сатып алулардың ашықтығына жеке жауапты. Қоғам бұл сұрақтарға жауап алуға хақылы: екі компанияның ішінде неге дәл сол компания жеңіп шықты, небәрі 0,89 теңге айырмамен? Ал бұл 100 миллион теңгеден астам қаржыға нақты қандай өнім сатып алынды?
