Интернет-кеңістікте қазақстандықтарды Ресей Федерациясы мен Украина арасындағы соғысқа тарту әрекеттері туралы ақпарат таратылуда.
Әлеуметтік желілерде жалған ақпарат пен арандатушылық материалдарды пайдалана отырып, Қазақстан азаматтарын Ресей қарулы күштері қатарында Украина аумағындағы қарулы қақтығысқа қатысуға шақырған жекелеген жарияланымдар кездеседі. Соғысушы тараптар әскери іс-қимылдарға қатысқаны үшін ақшалай сыйақы уәде етеді.
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік құқық қорғау органдары азаматтарды бұқаралық ақпарат құралдарында және әлеуметтік желілерде таратылатын арандатушылық сөздер мен соғысқа қатысуға шақыруларға ермеуге шақырады.
Қылмыстық кодекстің 170-бабында: «Жалдамалының қарулы қақтығысқа, соғыс қимылдарына немесе конституциялық құрылысты құлатуға немесе оған нұқсан келтіруге бағытталған өзге де күш қолдану әрекеттеріне қатысуы не мемлекеттің аумақтық тұтастығын бұзуының салдары – мүлкi тәркiленіп немесе онсыз, жеті жылдан он жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады»,- деп көрсетілген.
Адамдардың қаза табуына немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан іс-әрекет жасаған жағдайда мүлкі тәркіленіп, Қазақстан Республикасының азаматтығынан айыра отырып немесе онсыз, он бес жылдан жиырма жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға не өмiр бойына бас бостандығынан айыруға жазаланады».
Сондай-ақ, ҚР Қылмыстық кодексінің 172-бабына сәйкес Қазақстан Республикасы азаматының шет мемлекеттің аумағындағы қарулы қақтығысқа немесе соғыс қимылдарына жалдамалылық белгілері болмаған кезде қасақана құқыққа сыйымсыз қатысуы 5 жылдан 9 жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Бұл ретте, Қылмыстық Кодекстің 274-бабына сәйкес қоғамдық тәртіпті бұзу немесе азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі зиян келтіру қаупін төндіретін көрінеу жалған ақпарат таратқаны үшін, оның ішінде бұқаралық ақпарат құралдарын немесе телекоммуникация желілерін пайдалана отырып, 7 жылға дейін бас бостандығынан айыру көзделген.
Жоғарыда аталған барлық іс-әрекеттерге Қазақстан Конституциясымен және біздің ел қатысушы болып табылатын жалпыға бірдей танылған халықаралық-құқықтық құжаттармен тыйым салынады.
Айта кетейік, маусым айының басында ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты Никита Шаталов біреудің соғысына қатысқысы келетін қазақстандықтарды бірден Қазақстан азаматтығынан бас тартуға шақырды.
Мен басқалардың соғысына қатысуға ниетті қазақстандықтарға айтарым, қару алмас бұрын Қазақстан азаматтығынан бас тартыңыздар. Мемлекетімізге соғысты әкелудің қажеті жоқ. Бұл – біздің мемлекетіміздің және біздің қоғамымыздың заңдарына құрмет көрсетпеудің көрінісі. Бұл үшін жаза өзін күтпейді, – деді депутат.
Сонымен қатар, бүгінгі таңда ҚР азаматтарының Ресей-Украина соғысына қатысу жағдайлары тіркелді. Оларға ҚР Қылмыстық Кодексі шеңберінде тиісті жаза қолданылады.
Соғысқа қатысудың бірнеше мысалын келтіруге де болады.
36 жастағы үш баланың әкесі, бұрынғы жүк көлігі және автобус жүргізушісі Отанына табытпен оралды.
Ол Донбасста, Бахмут маңындағы бірнеше айға созылған шайқастарда өлтірілген деп болжануда. Ер адам Украинаға қараша-желтоқсан айларында үшінші ел арқылы барған. Қаңтар айында отбасына қорқынышты жаңалық хабарланды. Денесі Қазақстанға қалай және кімнің күшімен жеткізілгенін ешкім айтпайды. Өлтірілген адамның туыстары түсініктеме беруден бас тартты. Аты-жөнін атағысы келмеген бұрынғы әріптестерінің бірі марқұмның ұрысқа қатысу үшін кетуге екінші әрекетінен кейін ғана қол жеткізгенін және оның ұрысқа кетудің басты уәжі оған уәде етілген керемет табыс екенін айтты.
Оның әлеуметтік желідегі парақшасында жүк көлігіндегі күнделікті өміріндегі фотосуреттер «Вагнер» ЖӘК жарияланымдарымен кезектесіп отырғанын көруге болады.
Сол уақытта Қарағандыда Украинада қаза тапқан тағы бір адам жерленді. Ол туралы мәліметтер одан да аз. 30 жастағы ер адам зергерлік шеберханада жұмыс істеген. Көршілері мен бұрынғы мұғалімдері оны өз жұмысын өте жақсы көретін, тіпті өз ісін ашуды ойлаған сабырлы, қарапайым жігіт ретінде сипаттайды. Өлімінен бірнеше ай бұрын ер адам әрқашан жақсы, жылы қарым-қатынаста болған анасына баруды тоқтатқаны белгілі. Марқұм әкесімен сирек және тек телефон арқылы сөйлескен, ол бірнеше жыл бұрын Ресейге тұрақты тұруға кеткен.
Украинада қаза тапқан осы екі қарағандылық таныс болды ма, оларды бір уақытта немесе сол адамдар жалдады ма – оларды не итермелегені, қандай мақсаттарды көздегені белгісіз. Енді бұл, әсіресе, олардың туыстары мен жақындары үшін аса маңызды емес.
Арқалық қаласының тумасы, 30 жастағы азамат 4 жыл бұрын Украинаға көшіп, Украина азаматшасына үйленіп, осы некеде дүниеге келген екі бала тәрбиелеуде. Ресейдің басқыншылығынан кейін Украина қарулы күштері қатарында қызмет етуге келісімшарт жасады, өйткені ол бұны өзінің міндеті деп санайды.
Менің балаларымда украиндықтың қаны бар, оларды қорғау – менің міндетім, – деді ол қазақстандық журналистерге.
Ер адам Украина азаматтығын қабылдамақшы, ал әзірге ол Қазақстан азаматы және оны бас бостандығынан айыру жазасы күтіп тұр.
ҚР азаматы Томск университетінің 23 жастағы студенті өз еркімен «Вагнер» ЖӘК қатарында болды. Алайда оның анасы ұлын соғысқа баруға мәжбүрлегеніне сенімді. Оны ұрлап әкеткенін және Ресейдің Краснодар өлкесіндегі Молкино ауылына күшпен жеткізгенін айтты. Дәл сол жерде, көптеген БАҚ-тың хабарлауынша, «Вагнер» ЖӘК базасы орналасқан.
Қазақстандық студенттің анасы Ресейге барып, ұлымен кездескені белгілі. Оның айтуынша, баласымен сөйлесудің сәті түскен, әңгімелесу барысында баласы ешқандай келісімшарттарға қол қоймағанына және Қазақстан азаматтығынан бас тартпағанына сендірді.
Кейінірек студентті соғыс аймағына алып кеткені туралы ақпарат пайда болды. Қазіргі уақытта оның қайда екенін және не болғанын ешкім білмейді. Бірақ егер жігіт тірі қалып, Отанына оралса, мұнда оны қылмыстық сот күтіп тұр.
Arasha.kz
ФОТО: ANATOLII STEPANOV
