Қазақстанның құқықтық жүйесінде азаматтардың өз құқықтарын қорғауға тырысқанда әділетсіздіктерге тап болатын жағдайлары жиі орын алып келеді. Зарима Қожмамбетованың ісі – бұл әділетсіздіктің тағы бір мысалы. Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданының білім бөлімінде бас маман ретінде жұмыс істеген ол өзінің заңсыз түрде жұмыстан шығарылғанын айтып, әділдік іздеп, Астанаға келген. Оның басындағы жағдай қоғамның құқықтық әділеттілікке деген сеніміне тағы да нұқсан келтіреді және құқықтық реформалар қажеттілігін көрсетеді.
Зарима Қожмамбетова Астанаға шенеуніктермен кездесуге бір бума құжатпен келді. Ол 25 қыркүйек күні жалған айыптармен жұмыстан шығарылғанын және қазір жұмысқа қайта орналасуды көздеп отырғанын мәлімдеді. Оның айтуынша, Еңбекшіқазақ ауданының білім бөлімінде көптеген заңсыз істер орын алуда, және ол осы заңсыздықтардың барлығын жоюды мақсат етіп отыр.
Зарима Қожмамбетова өзінің Еңбекшіқазақ ауданындағы білім бөлімінде болып жатқан қылмыстарды ашық айтып, оның басшыларына қарсылық білдіргені үшін қудалауға түскенін айтады. Ол басшылық тарапынан қорқыту мен қысымға ұшырап, заңсыз әрекеттерін ашық түрде жариялаған соң, оған қарсы жала жабылып, жалған айыптаулар тағылды деп сенеді. Оның сөзіне қарағанда, Алматы облысының әкімі мен білім басқармасының басшысы арасында жеке байланыстар бар, және бұл жағдай оны жұмыстан шығаруға әсер еткен.
Қожмамбетоваға қарсы тағылған айыптардың негізі – мектеп қызметкерлерінен сыйақы талап етті деген күдік. Сот шешіміне сәйкес, ол 1,5 миллион теңге айыппұл төлеуге міндеттелген. Алайда, Зарима бұл айыптардың жалған екенін айтады және сот процесінде көптеген заңсыздықтар орын алғанын алға тартады. Ол сотқа өзінің кінәсіз екенін дәлелдеу үшін бірқатар құжаттар мен куәгерлерді ұсынған. Оның айтуынша, ол ешқандай заңсыз ақша талап етпеген, ал мектеп қызметкерлерінің өз еркімен 40 мың теңге көмек ретінде жіберілген қаражатты жемқорлыққа теңеп, жала жапқан.
Зарима Қожмамбетова сот шешімі шыққанға дейін ұстаздар қауымы арасында үлкен беделге ие болған. Оның әріптестері оның әкесі ауыр дерттен көз жұмғанда көңіл айтып, қаражат жинап, қолдау білдірген. Алайда, бұл жағдайды оның қарсыластары пайдаланып, оны сыбайлас жемқорлық әрекеттері үшін кінәлі етіп көрсетуге тырысқан. Әлеуметтік желілер мен құқық қорғау органдары арқылы бұл оқиға кеңінен жарияланып, оның беделіне едәуір нұқсан келтірді.
Қожмамбетованың ісінде сот жүйесінің кемшіліктері айқын көрініс тапты. Сот шешімінде М.Мұқатай деген адамның арызы негізге алынғанымен, ол адам сот процесінде мүлде көрінбеген және оның аты-жөні іс материалдарында нақты дәлелдермен расталмаған. Сонымен қатар, куәгерлердің көпшілігі Қожмамбетованың ешқандай ақша талап етпегенін сотта растағанына қарамастан, сот олардың куәліктерін елемеген. Бұл жағдай Қазақстандағы сот процестерінің әділетсіздігінің тағы бір айқын мысалы болып табылады.
Зарима Қожмамбетованың айтуынша, соттың шешімі шындыққа жанаспайды және ол өз құқықтарын қорғау үшін барлық мүмкіндіктерді пайдалануға дайын. Ол Антикорға және басқа да құқық қорғау органдарына шағымданып, іс материалдарымен танысуға мүмкіндік ала алмағанын айтады. Сонымен қатар, сотқа өз куәгерлерін толықтай жеткізе алмай, судьяның шешіміне наразылық білдірген.
Зарима Қожмамбетова қазіргі уақытта Оқу-ағарту министрі Ғани Бейсембаевпен кездесуді жоспарлап, өз мәселесін көтеруді көздеп отыр. Ол тек әділдікке жетіп қана қоймай, сонымен қатар білім саласындағы заңсыздықтарды жоюға тырысады. Қожмамбетованың ісі қоғамдағы құқықтық жүйенің кемшіліктерін ашып көрсетіп, құқықтық реформалар қажеттілігін тағы бір мәрте дәлелдейді.
Бұл іс Қазақстандағы құқықтық әділеттіліктің әлсіздігін айқын көрсетеді. Азаматтардың өз құқықтарын қорғау мүмкіндігі болмаған жағдайда, құқықтық жүйеге деген сенімнің төмендеуі сөзсіз. Қожмамбетова сияқты адамдардың әділдік жолында күресуі тек жеке мүддеге ғана емес, сонымен қатар қоғамның құқықтық мәдениетін жақсартуға ықпал етуі керек. Құқықтық әділдік – бұл әрбір азаматтың құқығы, ал оны қамтамасыз ету үшін жүйелі реформалар қажет.
Бұған дейін біз Зарима Қожмамбетоваға қатысты сот шешімін жариялаған болатынбыз. Бұл шешім Еңбекшіқазақ аудандық сотында қабылданып, оған 1,5 миллион теңге айыппұл салынды. Сот үкімі, сонымен қатар, Қожмамбетоваға тағылған айыптардың заңдылығы мен процессуалдық тәртіптің сақталуы туралы сұрақтарды туындатты. Оқырмандарымызға жағдайдың толық контекстін беру үшін, бұл мәселені қайта қарауымыздың қажеттілігі туындады.
