2018 жылдың қорытындысы бойынша мемлекеттік қарыз көлемі 15 трлн 387 млрд теңгені немесе ЖІӨ-ге 25,8% – ды құрады. 2017 жылмен салыстырғанда ол 1 трлн 883 млрд теңгеге өскен. Бұл туралы «Курсив» басылымы қаржы министрі Әлихан Смайыловтың 2018 жылғы Республикалық бюджеттің атқарылуы туралы сенатта берген есебіне сілтеме жасайды.
Министрдің айтуынша, мемлекеттік қарыз өсімінің негізгі себебі бюджет тапшылығын қаржыландыру және шетел валюталарына қатысты теңге бағамының әлсіреуі.
«Қарыз жүктемесінің лимиті қауіпсіз деңгейде.Қызмет көрсету және қарызды өтеу шығыстарының бюджет кірістеріне қатынасы 12,2% рұқсат етілген, ал шегі 15% құрайды. Фирмааралық берешекті ескермегенде жалпы сыртқы борыш $ 57,7 млрд. Қарыз 2017 жылмен салыстырғанда 5,4 млрд теңгеге қысқарды. Квазигоссектордың сыртқы борышы көлемінің рұқсат етілген шегі бекітілді. 2018 жылдың қорытындысы бойынша квазигоссектордағы сыртқы қарыз $19,7 млрд. Сонымен қатар, үкіметтік сыртқы қарыз бюджет тапшылығы мен бағамдық айырманы қаржыландыру себебінен $1 млрд-қа артты», – деді Қаржы министрі.
Сонымен қатар, Есеп комитетінің басшысы Наталья Годунова мемлекеттік борыш пен квазимемлекеттік сектордың қарызы қауіпсіз шектерде қалуда, яғни ЖІӨ-нің 60% – нан аспайды.
Алайда, ол жыл сайын қызмет көрсету шығындары бір мезгілде артатынын атап өтті.
«Есіңізде болсын, өткен жылы біз мемлекеттік қарыз мәселесін егжей-тегжейлі қарастырдық. Атап айтқанда, бұл мәселемен үш ведомство айналысады және бірыңғай жауапты үйлестіруші жоқ. Президент Әкімшілігінің тапсырмасы бойынша енді борышты басқаруды үйлестіру Ұлттық экономика министрлігіне бекітілді. Биылғы жылы сіздердің назарларыңызды неге аударғым келеді? Қарыздар негізінен шикізат саласында болғаны онша жақсы емес деп ойлаймыз. Мәселен, тау-кен өнеркәсібіне барлық сыртқы борыштың 52% – ы немесе $ млрд.тиесілі, оның ішінде негізгі үлесі ($75,7 млрд.) – экономиканың мұнай-газ секторы.Көлік секторының сыртқы қарызы $11,5 млрд-тан астам немесе қарыз құрылымында 7% – ды құрады. Алайда олардың жартысынан көбі құбыр көлігі мен мұнай-газ секторына тиесілі. Ал қарыз құрылымындағы өңдеуші өнеркәсіптің үлесі небәрі – 7%, Құрылыс – 2% құрайды», – деді Годунова.
Сондай-ақ: «Дегенмен, экономика салаларын дамытудың басымдылығы басқа. Сондай-ақ, мұнай-газ және тау-кен өндіруші компаниялар өздері – мемлекеттік кепілсіз, – өз дамуына қарыз тартуға қабілетті», -деді маман.
