Telegram желісінде Қазақстан азаматтарының жеке деректерін кез келген адамға тегін ұсынатын бот пайда болды. Жеке деректері интернетке тарап кеткендердің арасында Цифрлық даму министрі Жаслан Мадиев пен «Қазтелеком» басшысы Бағдат Мусин де бар.
Бұл туралы Мәжіліс депутаты Мұрат Әбенов Facebook парақшасында жазды. Ол Мадиев, Мусин және, мүмкін, миллиондаған қазақстандықтың жеке деректерін интернеттен оңай табуға болатынын айтты. Сондай-ақ, «бақылаусыз цифрландыру — игілік емес, үлкен проблема» екенін атап өтіп, Жаслан Мадиевтің Telegram негізін қалаушы Павел Дуровты белсенді қолдағанын еске салды.
«Бот Қазақстан азаматтарының барлық жеке мәліметтерін кез келген адамға тегін таратып жатыр. Бұл жоба, үлкен ықтималдықпен, Ресейден басқарылады. Себебі онда ресейліктер туралы да көп ақпарат бар. Ашық қолжетімділікте – мемлекеттік ақпараттық жүйелерден алынған деректер. Бұл, ең ықтимал нұсқа бойынша, eGov жүйесінен жүктелген база», – деп жазды Мұрат Әбенов.
Депутаттың айтуынша, боттағы мәліметтер нақты уақыт режимінде жаңартылып отырады. Онда азаматтардың туған күндері, ЖСН, мекенжайлары мен телефон нөмірлері, бірге тұратын адамдар, кім қандай пәтер сатып алғаны және қандай көлікке ие екені туралы ақпарат бар.
«Тексеру үшін қазіргі (Жаслан Мадиев) және бұрынғы (Бағдат Мусин) цифрландыру министрлерінің тегі енгізілді. Толық деректер шықты: eGov жүйесінде тіркелген ұялы телефон нөмірлері және отбасы мүшелерінің де мәліметтері көрсетілген», – дейді Мұрат Әбенов.
Депутат бұл мәліметтер базасының шынайы көрінетінін, нақты мекенжайлар мен байланыс нөмірлері, тіпті балалардың контактілері де бар екенін атап өтті. Ақпарат соңғы рет 2024 жылдың желтоқсанында жаңартылған. Енді сұрақ туады: бұл деректерді кім таратты және олар алаяқтардың қолына қалай түсті? Мәжілісмен бұл іске МЦРИАП-тың жемқор шенеуніктерінің қатысы болуы мүмкін екенін жоққа шығармайды. Олар өз пайдасы үшін азаматтардың деректерін сатуға дайын болуы ықтимал.
Мұрат Әбенов ІІМ мен Бас прокуратура басшыларына жедел шаралар қабылдап, тексеріс жүргізуді сұрап жүгінді.
Бұл Қазақстандағы жеке деректердің таралуына байланысты алғашқы дау емес. Бар болғаны бір ай бұрын Алматы тұрғындарының ВИЧ дерегі жария болған еді.
