Қаржылық сауаттылық қазіргі қоғамда маңызды рөл атқарады. Ол жеке тұлғалардың, отбасының және бүкіл халықтың қаржылық жағдайын жақсартуға мүмкіндік береді. Қаржылық сауаттылық – қаржы туралы білім мен түсініктердің жиынтығы, сондай-ақ осы білімді тәжірибеде қолдана білу қабілеті. Қаржылық сауаттылық қаржы құралдарын дұрыс қолдану, жеке бюджетті жоспарлау, инвестициялар жасау және қарыздарды басқару секілді негізгі аспектілерді қамтиды. Ол адамдарға өздерінің қаржылық жағдайын тиімді басқаруға, қажеттіліктерін қанағаттандыруға және болашаққа сенімді қарауға көмектеседі.
Халықтың қаржылық сауаттылығын арттыру – бұл әрбір азамат өз қаржысын дұрыс басқарып, табыстарын арттыру және шығындарын тиімді жоспарлау қабілеті. Қаржылық сауаттылық адамның күнделікті өмірінде үлкен маңызға ие, өйткені дұрыс қаржылық шешімдер қабылдау оның өмір сүру сапасын жақсартады.
Халықтың қаржылық сауаттылық деңгейі – бұл халықтың қаржы және экономика саласындағы білімдерінің, дағдыларының және түсініктерінің деңгейін сипаттайтын көрсеткіш. Бұл деңгей келесі факторлармен анықталады:
- Қаржы терминологиясын түсіну: Халықтың банк, инвестиция, несие, сақтандыру және басқа қаржы өнімдері туралы білімдері.
- Қаржы жоспарлау: Жеке бюджет құрастыру, кірістер мен шығыстарды басқару, қарызды тиімді басқару және жинақтау әдеттері.
- Инвестициялық білім: Акциялар, облигациялар, жылжымайтын мүлік және басқа инвестициялық құралдар туралы білім.
- Қаржы өнімдерін пайдалану: Банктік шоттарды пайдалану, несиелер алу, сақтандыру өнімдерін таңдау және пайдалану қабілеті.
- Қаржылық тәуекелдерді түсіну: Қаржы өнімдері мен қызметтерімен байланысты тәуекелдерді түсіну және басқару.
Айта кетейік, ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің статистикасы бойынша үш жыл ішінде Қазақстанда қаржылық сауаттылық деңгейі 39%-дан 40,2%-ға өсті.
Қаржылық сауаттылықты арттыру үшін көптеген елдерде арнайы білім беру бағдарламалары, семинарлар, тренингтер және медиакампаниялар өткізіледі. Қазақстанда да қаржылық сауаттылықты арттыруға бағытталған мемлекеттік және жеке ұйымдардың бастамалары бар.
Қаржылық сауаттылықты арттыру үшін келесі қадамдар маңызды:
- Білім беру: Мектептер мен жоғары оқу орындарында қаржылық сауаттылықты оқыту. Бұл оқушыларды және студенттерді қаржы негіздерімен таныстырады және олардың қаржы құралдарын дұрыс қолдану дағдыларын қалыптастырады.
- Ақпараттық науқандар: Бұқаралық ақпарат құралдары арқылы қаржылық сауаттылықты арттыруға бағытталған бағдарламалар мен науқандар өткізу.
- Кеңес беру қызметтері: Банктер мен қаржы институттары арқылы халыққа қаржылық кеңес беру қызметтерін ұсыну.
- Өзін-өзі дамыту: Жеке тұлғалардың қаржылық сауаттылық деңгейін өздігінен арттыруға ұмтылуы. Бұл қаржы туралы кітаптар оқу, онлайн курстарға қатысу және қаржы мамандарынан кеңес алу арқылы жүзеге асады.
Қорытындылай келе, халықтың қаржылық сауаттылығы қоғамның экономикалық дамуының маңызды көрсеткіші болып табылады. Қаржылық сауатты адамдар өз қаржыларын тиімді басқарып, өздерінің және отбасыларының өмір сапасын арттырады. Сондықтан қаржылық сауаттылықты арттыруға бағытталған шаралар әрбір азаматтың өмірінде үлкен рөл атқаруы тиіс.
