31 мамыр – қазақ халқы үшін қасіретті де қасиетті күн. Бұл – ашаршылық пен саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күні. Жыл сайын бұл күні Қазақстан тоталитарлық жүйенің зұлматынан зардап шеккен миллиондаған жазықсыз жандарды еске алып, олардың рухына тағзым етеді. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев бұл тарихи күннің мәні мен маңызын ерекше атап өтті.

Президенттің айтуынша, ХХ ғасырдың алғашқы жартысындағы кеңестік саясаттың кесірінен қазақ халқы орасан зор қасіретке ұшырады. Күштеп ұжымдастыру салдарынан мал-мүлкінен айырылған халық ашаршылыққа ұшырап, миллиондаған адам қырылып, тірі қалғаны шетел асуға мәжбүр болды. Сталиндік қуғын-сүргін кезінде ұлт зиялылары түгелге жуық жойылып, ұлтымыз Әлихан Бөкейханов, Ахмет Байтұрсынұлы, Сәкен Сейфуллин, Ілияс Жансүгіров сынды талай аяулы перзенттерінен айырылды.

ГУЛАГ лагерьлерінің сұмдығы мен АЛЖИР азабы

Президент атап өткендей, Қазақстан аумағында ГУЛАГ жүйесінің 11 лагері орналасқан. Соның бірі – АЛЖИР (Отанын сатқандардың әйелдеріне арналған Ақмола лагері). Бұл мекенде 8 мыңға жуық жазықсыз әйел қамауда болған. Олардың қатарында қазақтың көрнекті тұлғаларының – Тұрар Рысқұлов, Сұлтанбек Қожанов, Темірбек Жүргенов, Санжар Асфендияров сынды қайраткерлердің жұбайлары да болған. АЛЖИР – бір ғана ұлттың емес, ондаған этностың қасіретіне айналған мекен. Сол себепті Президент бұл зұлматтың сабағын бүкіл қоғам үйренуі керек екенін баса айтты.

Тарихи әділдікті қалпына келтіру – мемлекеттік міндет

Мемлекет басшысы өткенге тек еске алу ретінде емес, нақты іс-шаралармен қарау керектігін айтты. Осы мақсатта 2019 жылы Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі мемлекеттік комиссия құрылып, үш жыл ішінде ауқымды жұмыс атқарылды. 300 мыңнан астам азаматтың ісі қайта қаралып, ақталды. Бұрын-соңды жарияланбаған архивтік деректер ғылыми айналымға енді. Атап айтқанда, 72 томдық жинақ дайындалып, Алашорда қайраткерлеріне қатысты істер жеке 12 том болып жарық көрді.

Сондай-ақ, Президент архивінің жанынан арнайы зерттеу орталығы құрылып, оған 700 мыңнан астам құпия құжат тапсырылды. Бұл – бұрын-соңды болмаған ғылыми әрі тарихи ауқымдағы жұмыс екені сөзсіз.

Тарихты бұрмалауға жол жоқ

Президент тарихқа саяси конъюнктура тұрғысынан қарау қаупін ескертті. Бір заманда дәріптелген тұлғалардың аяқ астынан датталып, керісінше, қуғын-сүргін ұйымдастырушылардың қаһарманға айналып кетуі – бүгінгі тарихты бұрмалаудың көрінісі. Сондықтан ел басшысы тарихқа тек шынайы, әділетті көзқараспен қарауға шақырды. Өткеннің қасіреті болашақтың дамуына кедергі емес, сабақ болуға тиіс.

Жаңа Қазақстан – тарихи сабақтан туған сенім

Президент Қасым-Жомарт Тоқаев өз сөзінде қазіргі Қазақстанның демократиялық жолмен дамуындағы басты жетістіктерге де тоқталды. Соңғы жылдары жүргізілген ауқымды реформалар – жаңа саяси мәдениетті қалыптастыруда. Ата Заңға өзгерістер енгізіліп, билік тармақтарының өкілеттігі қайта бөлінді, жергілікті билікке халық тікелей ықпал ете бастады.

Әсіресе, «Таза Қазақстан» жобасы, заң мен тәртіп үстемдігін қамтамасыз ету, әйелдер мен балалардың құқығын қорғау бағытындағы реформалар – әділетті қоғам құру жолындағы нақты қадамдар. Президенттің айтуынша, бүгінде халықтың сана-сезімі өзгеріп, белсенді азаматтық қоғам қалыптасып келеді.

Өткенге тағзым – болашаққа бағдар

Қасым-Жомарт Тоқаевтың мәлімдеуінше, халықтың бірлігі мен санасы биік болмаса, мемлекет те берік болмайды. Қуғын-сүргін мен ашаршылықты ұмытпау – ұлттың өзін-өзі тануының, болашағына сенімді қадам жасауының кепілі. Сондықтан Қазақстан халқы тек қайғыны еске алып қана қоймай, одан сабақ алып, жарқын болашаққа ұмтылуға тиіс.

«Тарихты құрметтеу – ұлтқа деген құрмет», – деді Мемлекет басшысы. Бұл сөз – барша қазақстандықтың жүрегінен орын алатын ұлағатты үндеу.