Алматыда мектеп оқушысы өзінің немере ағасының ұлы тарапынан бірнеше жыл бойы сексуалдық зорлық-зомбылық көргенін мәлімдеді. Оның айтуынша, полицияға берген алғашқы арызы қабылданбай, кейін тергеу кезінде қысымға ұшыраған. Бұл оқиға Қазақстанда кәмелетке толмағандарға қатысты зорлық-зомбылықпен күрес жүйесінің әлсіз тұстарын қайтадан көрсетті.
Жасөспірімнің ауыр тағдыры туралы «One-Stop-Service – Бір қадам» жобасының жетекшісі, Ұлттық комиссия жанындағы әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі кеңесші Айман Умарова хабарлады. Оның айтуынша, жәбірленуші 19 ақпанда қорға жүгінген, себебі полицияға берген арызы нәтиже бермеген.
Отбасынан басталған зорлық
Бұл қайғылы оқиға баланың әкесі қайтыс болғаннан кейін басталған. Анасы үш баланы – оны және екі қарындасын жалғыз өзі тәрбиелей алмайды деп, баланы оның туған ағасы өз қамқорлығына алған.
«Жасөспірімнің айтуынша, ол 11 жасқа толғанда, ағасының ұлы оған қатысты сексуалдық зорлық-зомбылық әрекеттерін жасаған. Бұл жағдай шамамен үш жылға созылған. Бала қорқып, ешкімге айта алмаған. Ақыры шыдамай, қарындасына қашып барып, барлығын айтып берген», – дейді Умарова.
Жасөспірім мен оның қарындасы полицияға барып, арыз жазбақ болған. Алайда құқық қорғаушының айтуынша, полиция арызды бірден қабылдамаған.
Тергеудегі әділетсіздік пе?
«Арыз қабылданғаннан кейін де тергеу барысында өрескел заңбұзушылықтар орын алды. Кәмелетке толмаған жәбірленушіні психолог пен адвокаттың қатысуынсыз тергеген. Тергеуші тарапынан қысым жасалып, оның өтірік айтып отырғаны туралы айтылған. Сондай-ақ, жәбірленушіге ағасының туыстары да психологиялық қысым көрсеткен», – дейді құқық қорғаушы.
Алматы қалалық полиция департаменті бұл оқиғаға қатысты пікір білдірді.
«Биылғы 19 ақпанда Жетісу аудандық полиция басқармасына Алматы облысының тұрғыны кәмелетке толмаған інісіне қатысты сексуалдық сипаттағы зорлық әрекеттері жөнінде арызданды. Аталған дерек бойынша қылмыстық іс қозғалды. Күдікті ретінде жасөспірімнің туысы полицияға жеткізіліп, оған қатысты тергеу амалдары жүргізіліп жатыр», – деп хабарлады ведомство.
Сонымен қатар, полиция бұл іс бойынша сот-медициналық сараптама тағайындалғанын мәлімдеді.
Қазақстанда зорлық-зомбылықпен күрес әлсіз бе?
Бұл оқиға елімізде балаларға қатысты зорлық-зомбылықтың алдын алу жүйесінің қаншалықты әлсіз екенін тағы да көрсетті. Сарапшылардың айтуынша, мұндай қылмыстарды ашуда және әділ тергеуде құқық қорғау органдарының жұмысы тиісті деңгейде емес.
Құқық қорғаушы Айман Умарованың айтуынша, Қазақстанда кәмелетке толмағандардың зорлық-зомбылыққа ұшырауы жиі кездеседі, алайда мұндай қылмыстар көбіне жабық күйінде қалып қояды.
«Бізде мұндай істерді тергеу кезінде көп жағдайда жәбірленуші қысымға ұшырайды. Полиция, тергеушілер, тіпті кейде туыстарының өзі жәбірленушіні кінәлі етіп көрсетуге тырысады. Егер біз осы жағдайды өзгертпесек, онда балаларға қатысты зорлық-зомбылық ешқашан тоқтамайды», – дейді Умарова.
Бұған дейін Жамбыл облысында 13 жыл бойы өз қызын және жиенін зорлаған ер адам туралы іс те қоғамда үлкен наразылық туғызған болатын. Ол кезде де полиция әрекетсіздік танытқан.
Бұл жағдайлар құқық қорғау органдары мен қоғамның балаларға қатысты зорлық-зомбылық мәселесіне қаншалықты немқұрайлы қарайтынын көрсетеді. Егер мұндай оқиғалардан сабақ алынбаса, онда болашақта бұдан да ауыр қылмыстардың алдын алу мүмкін болмайды.
Самал Асқар
