АҚШ-тың бұрынғы президенті Дональд Трамп Иранға қарсы әскери операция жүргізу жоспарын мақұлдады. Бұл туралы белгілі америкалық журналист, Пулитцер сыйлығының лауреаты Сеймур Херш Substack платформасында жазды. Оның айтуынша, Ақ үй Иранға толық ауқымды әуе шабуылын жасауға келісім берген. Херш бұл ақпаратты америкалық шенеуніктер мен израильдік дереккөздерге сүйене отырып таратқан.
Америкалық The Wall Street Journal басылымы да осы ақпаратты растады. Басылым мәліметінше, Дональд Трамп соққы жоспарын бекіткен, бірақ әзірге оны іске асыру туралы бұйрық берген жоқ. Ақ үйдегі дереккөздер Axios басылымына қазіргі таңда Трамп Иранның ядролық бағдарламадан ерікті түрде бас тартуын күтіп отырғанын хабарлаған.
Нысана – Фордодағы ядролық нысан
Әскери сарапшылардың пікірінше, егер шабуыл басталса, АҚШ-тың негізгі нысанасы Иранның Фордо қаласындағы уран байыту зауыты болады. Бұл стратегиялық нысан таудың астында орналасқан және жер бетінде орналасқан көпшілік нысандарға қарағанда әлдеқайда қорғалған. Оны тек АҚШ-та ғана бар, аса қуатты GBU-57A түріндегі жерасты бункерін тесіп өтетін бомбалармен ғана жоюға болады.
Алайда бұл бомбаларды тасымалдай алатын жалғыз әскери әуе кемесі – B-2 Spirit стратегиялық бомбалаушысы тек АҚШ қарулы күштерінде ғана бар. Бұл да операцияның техникалық жағынан аса күрделі екенін көрсетеді.
Трамп: “Біз ұзақ соғысқа тартылмауымыз керек”
Axios мәліметінше, Дональд Трамп операция басталғанға дейін әскери қолбасшылықтан GBU-57A бомбаларының тиімділігіне қатысты нақты кепілдік талап еткен. Ол АҚШ-тың Таяу Шығыста ұзаққа созылатын соғысқа тартылуын қаламайды. Трамптың негізгі ұстанымы – тек нақты, нысаналы соққылармен шектеліп, Иранның ядролық әлеуетін әлсірету.
Ақ үйдің баспасөз хатшысы Кэролайн Левитт бейсенбі күні мәлімдеме жасап, Трамптың алдағы екі апта ішінде Иран мен Израиль арасындағы шиеленіске қатысты түпкілікті шешім қабылдайтынын жеткізді.
“Иранмен келіссөздер өтуі немесе өтпеуі мүмкін. Сол себепті мен әрекет етемін бе, жоқ па – оны алдағы екі аптада шешемін”, – делінген Трамптың ресми мәлімдемесінде, оны Левитт журналистерге оқып берді.
Вашингтонның ұстанымы: Иранға ядролық қаруға жол жоқ
Ақ үйдің ұстанымы айқын: Иран ядролық қаруға қол жеткізбеуі тиіс. Вашингтон үшін Тегеранмен кез келген ықтимал келісім уран байыту үдерісін толығымен тоқтатуды қамтуы керек. Бұл – АҚШ-тың бұрыннан келе жатқан талаптарының бірі.
Баспасөз хатшысының сөзінше, АҚШ пен Иран арасында байланыс арналарымен келіссөздер жүріп жатыр. Бірақ оның мазмұны мен нақты форматы жарияланбаған.
Сарапшылар не дейді?
Халықаралық саясаттанушылардың пікірінше, Иранға соққы беру АҚШ пен Израиль арасындағы одақтастықты нығайтуы мүмкін. Алайда бұл қадам аймақтағы жағдайды одан әрі ушықтырып, жаңа соғыс ошағын тудыруы ықтимал. Бұған дейін Таяу Шығыстағы бірнеше ел Иранға қарсы әскери әрекеттерге қарсы екендерін білдірген болатын.
Бұрынғы дипломатиялық өкілдер мен қауіпсіздік саласының сарапшылары АҚШ-тың мұндай қатаң әрекеті ядролық қауіпсіздік мәселесін шешпей, керісінше, Иранның радикалды позицияларын күшейтуі мүмкін екенін айтады.
Самал Асқар
