Литва билігі Александр Лукашенко режимінің беларусь халқына қарсы жасаған қылмыстарын тергеуді сұрап, Гаагадағы Халықаралық қылмыстық сотқа (ХҚС) ресми өтініш берді. Бұл туралы Литва әділет министрлігі 30 қыркүйекте өздерінің ресми сайтында хабарлады.

Құжатта Беларусь билігі басшысы Александр Лукашенко мен елдің әскери-саяси басшылығы «азаматтық халыққа қарсы кең көлемде қудалау науқанын жүргізіп жатқаны» атап өтілген. Бұл науқанның ішінде «адамдарды ерікті түрде қамау, соттық қудалау, адам өлтіру, сексуалдық зорлық-зомбылық, азаптау, адамгершілікке жатпайтын және намысқа тиетін қатыгездік» әрекеттері бар.

«2020 жылдың 1 мамырынан бастап бүгінгі күнге дейін Беларусь халқының азаматтарына қарсы адамзатқа қарсы қылмыстар, соның ішінде депортациялар, қудалаулар және басқа да адамгершілікке жат әрекеттер жасалды деп негізді себептер бар, бұлар жоғары лауазымды белорусьтік саясаткерлер мен әскери тұлғалардың нұсқауымен жүзеге асырылған», – делінген Вильнюс мәлімдемесінде. Литва билігі бұл қылмыстардың бір бөлігі Литва аумағында жасалғанын, сондықтан бұл істер ХҚС юрисдикциясына жататынын атап өтті.

Тихановская: Литваның ХҚС-қа жүгінуі репрессия құрбандарына үміт береді

Литваның ХҚС-қа жүгінуін белорусь оппозициясы құптады. «Литва Рим статуты аясында өз құқығын пайдаланып, Беларусь режимі жасаған адамзатқа қарсы қылмыстарды тергеу үшін Халықаралық қылмыстық сотқа жүгінген алғашқы ел болды. (…) Бұл жүздеген мың зардап шеккендерге, репрессия құрбандарына үміт сыйлайды», – деп мәлімдеді қуғындағы беларусь оппозициясының жетекшісі Светлана Тихановская.

Тергеу материалдарын белорусь оппозициясының өкілдері жинап, Литва жағына табыс еткен. Сонымен қатар, Литва әділет министрлігі Лукашенко режимінің қылмыстары туралы үкіметтік емес ұйымдар мен басқа да бастамашыл топтардың куәліктерін жинады.

2020 жылғы Беларусьтегі наразылықтар қатысушыларының қудалануы

2020 жылдың 9 тамызында өткен президенттік сайлаудан кейін Беларусьте жаппай наразылықтар басталды. Қатысушылар жаңа, адал сайлау өткізуді және саяси тұтқындарды босатуды талап етті. Оларға кәсіпорындардың жұмысшылары қосылып, ереуіл жариялады. Наразылық акцияларын тарату кезінде күштік құрылымдар демонстранттарға бұрын-соңды болмаған қатыгездік көрсетті. Ішкі істер министрлігінің мәліметінше, наразылықтың алғашқы күндерінде ел бойынша шамамен 7000 адам қамауға алынды, кем дегенде екі адам қаза тапты.

Кейіннен наразылық кезінде қамауға алынған көптеген беларусьтықтар азаптауларға және адамгершілікке жатпайтын жағдайларда ұсталғандары туралы айтып берді. 2020 жылы 680 адам құқық қорғау органдарының заңсыз әрекеттері туралы Беларусьтің Тергеу комитетіне шағымданды. Бір жылдан кейін Беларусь Тергеу комитетінің баспасөз қызметі қылмыс құрамының жоқтығына байланысты бірде-бір қылмыстық іс қозғалмағанын мәлімдеді.