ҚХР-дың Қазақстандағы төтенше және өкілетті елшісі Чжан Сяо бейбіт өмір сүрудің 5 қағидаты мен бір тағдыр қауымдастығы жайлы айтып берді, деп жазды Azattyq Rýhy.

«Қытай Коммунистік партиясының басшылығымен Қытай Халық Республикасы құрылғаннан бері Қытай дипломатиясы әлемнің тәуелсіз сыртқы саясатын берік жүргізіп, жаһандық серіктестікті тереңдетіп, кеңейтіп, әлемнің барлық елімен өзара тиімді ынтымақтастыққа ұмтылып жатыр. Қытай бейбіт өмір сүрудің бес қағидасынан бастап үш жаһандық бастама мен адамзаттың біртұтас тағдыры қауымдастығын құру тұжырымдамасын, қытай даналығын қалыптастырып жатыр. Бейбіт өмір сүрудің бес қағидасы – Қытай үкіметі ұсынған және Үндістан мен Мьянма үкіметтері бірлесіп қолдайтын негізгі қағидаттар», – дейді елші.

Бұл қағидаттар қалыпты қарым-қатынас орнатуда және елдер арасындағы ынтымақтастықты жүзеге асыруда сақталуы керек.

«1953 жылы желтоқсанда премьер-министр Чжоу Эньлай Бейжіңдегі үнді делегациясымен кездесіп, алғаш рет бейбіт өмір сүрудің бес қағидасын алға тартты. 1954 жылы сәуірде Қытай мен Үндістан үкіметтері Бейжіңде «Қытайдың Тибет аймағы мен Үндістан арасындағы сауда және қарым-қатынас туралы келісімге» қол қойды және келісімге екі ел арасындағы қатынастарға басшылық ретінде бейбіт өмір сүрудің бес қағидасын енгізуге бірауыздан келісті. 1954 жылы маусымда премьер-министр Чжоу Эньлай Үндістан мен Мьянмаға шақырылды. Қытай-Үндістан, Қытай-Мьянма сәйкесінше екі ел арасындағы қатынастарды реттейтін принциптер ретінде бейбіт өмір сүрудің бес қағидатын ресми түрде растайтын бірлескен мәлімдемелер жасады, бұл принциптер екі ел арасында ғана емес, жалпы халықаралық қатынастарда да қолданылады деп мәлімдеді», – дейді Чжан Сяо.

AMP

Оның айтуынша, 1955 жылы сәуірде Бандунг конференциясында премьер-министр Чжоу Эньлай осы бес қағиданы ұсынды.

«Осылайша, бір-бірінің егемендігі мен аумақтық тұтастығын құрметтеу, өзара шабуыл жасамау, ішкі істерге араласпау, теңдік пен өзара тиімділік, бейбіт қатар өмір сүру қағидалары Қытайдың сыртқы қатынастарының негізгі нормаларына айналды. Азия және Африка халықтары арасындағы бірлік пен ынтымақтастыққа ықпал етуде маңызды тарихи рөл атқарды. Қытай бейбіт өмір сүрудің бес қағидасының жақтаушысы ғана емес, сонымен бірге олардың адал ізбасары», – дейді ол.

Чжан Сяоның айтуынша, бейбіт өмір сүрудің бес қағидаты негізінде Қытай көршілерінің көпшілігімен тарихи шекара мәселелерін шешіп, әлемнің көптеген елімен дипломатиялық қатынастар орнатты.

«Соңғы 70 жылда бейбіт өмір сүрудің бес қағидасы Қытайдың бейбіт тәуелсіз сыртқы саясатын жүргізуіне негіз болып қана қоймай, басқа мемлекеттер де қабылдаған ұстанымдарға айналды. Шын мәнінде, олар халықаралық қатынастар мен халықаралық құқықтың негізгі нормаларына айналды. Олар бүкіл әлемде бейбітшілік пен тұрақтылықты сақтауда, сондай-ақ елдер арасындағы достық ынтымақтастықты дамытуда маңызды рөл атқарды және мемлекетаралық қатынастарды дұрыс реттеуге Шығыс даналығын енгізді. Соңғы жылдары халықаралық жағдай ғасырлар бойы бұрын-соңды болмаған күрделі және терең өзгерістерге ұшырап отыр, көптеген процестер жеделдеп жатыр, Қытай өз кезегінде әрқашан бейбіт даму жолын ұстанады, уақытпен бірге жүреді және жаһандық басқарудың қытайлық шешімдерін ұсынады, осылайша адамзаттың біртұтас тағдыры қауымдастығының қалыптасуы пайда болды», – дейді ол.

Елшінің айтуынша, оның тұжырымдамасының түпкі мақсаты-ұзақ мерзімді бейбітшілік, әмбебап қауіпсіздік, бірлескен өркендеу, ашықтық және инклюзивтілік орнаған таза және әдемі әлем құру.

«Ол үшін кең консультациялар, бірлескен жарналар және жалпы пайда қағидаттары негізінде жаһандық басқаруды ілгерілету қажет. Бұл ретте жалпыадамзаттық құндылықтарды ұстану, жаңа үлгідегі халықаралық қатынастарды қалыптастыруға жәрдемдесу, жаһандық даму жөніндегі бастаманы, жаһандық қауіпсіздік жөніндегі бастаманы және өркениеттің жаһандық бастамасын іске асыру, «Бір белдеу, бір жол» бастамасы аясында жоғары сапалы ынтымақтастықты жүзеге асыру, сын-қатерлерге қарсы тұру және бірлескен өркендеуге қол жеткізу үшін барлық елдердің күш-жігерін біріктіру маңызды», – дейді Чжан Сяо.

Елші атағандай, адамзаттың біртұтас тағдыры қауымдастығын құру барлық елдің адамдарының жақсы әлем құруға деген ұмтылысының ең үлкен ортақ белгісін біріктіреді.

«Ол барлық ел халықтарының жақсы әлем құруға деген ұмтылысының ең үлкен ортақ белгісін бейнелейді және Қытайдың қандай әлем және оны қалай құру керектігі туралы жоспарын білдіреді. Адамзаттың біртұтас тағдыры қауымдастығын құру тұжырымдамасы бейбіт қатар өмір сүрудің бес қағидасының мұрасы, дамуы және сублимациясы. Бейбіт даму жолын таңдаудан бастап адамзаттың біртұтас тағдыры қауымдастығын құруға дейін Қытай дипломатиясының тұжырымдамалары байытуды және дамытуды жалғастыруда, бірақ оның негізгі принциптері мен шығу тегінің құндылық бағдарлары, олар мұрагерлік арқылы дамиды», – дейді ол.

Бейбіт өмір сүрудің бес қағидасы және адамзаттың біртұтас тағдыры қауымдастығын құру Қытайдың әдемі дәстүрлі махаббат пен бейбітшілікке ұмтылу мәдениетіне негізделіп отыр. Олар қазіргі әлемнің ең маңызды мәселелерін шешеді және көптеген ел мен халықтардың бейбітшілік, даму және ынтымақтастық үшін ортақ ұмтылыстарына сәйкес келеді.

«Олар бүкіл адамзаттың ортақ құндылықтарын ұстанады және насихаттайды, халықаралық алмасулар, жаһандық басқару және өркениеттік алмасулар құрылымына бірегей Шығыс даналығын енгізеді, күшті әсерге, өмірлік күшке және шабытқа ие. Қытай мен Қазақстан мейірімді көршілер, достар және серіктес, ортақ тау мен өзенмен байланысқан және бір тағдыр қауымдастығында тоғысқан. Отыз жылдан астам дипломатиялық қарым-қатынастар барысында қытай-қазақ қарым-қатынастары озық дамуда және мәңгілік жан-жақты стратегиялық әріптестік ретінде тарихтағы ең жоғары деңгейге жетті. Қытай мен Қазақстан жаһандық басқаруға белсенді қатысады және әлемдік көпполярлықты ілгерілету мен жаһандық басқару жүйесін реформалаудағы ынтымақтастықтың жақсы үлгісін көрсеткен бейбіт өмір сүрудің белсенді қатысушылары», – дейді елші.

Биыл бейбіт өмір сүрудің бес қағидаты жарияланғанына 70 жыл толады және адамзаттың біртұтас тағдыры қауымдастығын құрудың «екінші онжылдығының» бірінші жылы.

«Қытай әлемнің барлық елдерімен, соның ішінде Қазақстанмен бейбіт өмір сүрудің бес қағидатын ұстануға және ілгерілетуге, бүкіл адамзаттың ортақ құндылықтарын белсенді түрде қолдануға дайын»,- деп түйіндеді Чжан Сяо.