Үш апталық сот талқылауынан кейін Нью-Йорктің Оңтүстік округі бойынша АҚШ аймақтық сотында отырған төрт ер және төрт әйел адамнан тұратын алқабилер соты бүгін Triadou SPV S. A.-ға қарсы барлық шағымдар бойынша «БТА Банкі» АҚ пайдасына шешім шығарды.

Алқабилер БТА компаниясына 2013 жылдың ортасынан бастап есептелген, пайызбен 100 миллион доллардан асатын өтемақы кесті, нәтижесінде үкімнің жалпы сомасы 218 миллион доллардан асты.

Процесті басқарып, бүгінгі шешімді қабылдаған – Нью-Йорктің Оңтүстік округі бойынша АҚШ-тың аймақтық соты Джон г. Коэлтл.

«2022 жылғы 29 қарашада басталған сот процесі БТА Банкі Мұхтар Әблязов ұйымдастырған жаппай алаяқтық пен ақшаны жылыстату схемасына дәлелдер ұсынған алғашқы жағдай болды. 2009 жылдың басында алаяқтық әрекеті әшкере болған кезде БТА Қазақстанның үшінші ірі банкі саналған. Әблязов ұрлаған миллиардтаған қаржы банкті мемлекеттендіруге әкеп соқтырды, бұл салық төлеушілерді миллиард доллардан астам шығынға ұшыратты»,- делінген БТА банктің баспасөз қызметі таратқан мәліметте.

Жауапкер Triadou SPV – Әблязовтың күйеу баласы Ильяс Храпуновқа тиесілі жалған компания, ол БТА-дан ұрланған қаражат арқылы 70 миллионнан астам АҚШ долларын алып, оны Нью-Йорктегі және Америка Құрама Штаттарының басқа жерлеріндегі жылжымайтын мүлікке инвестиция ретінде құйған. Triadou компаниясы іс қарауда болған жеті жылдан астам уақыт бойы белсенді түрде соттасып, сотта алқабилерге қорғаушысын ұсынды.

Шамамен үш апталық сотта істің қарау барысында, алқабилер түрлі куәгерлердің, соның ішінде Әблязов басқарып тұрған кездегі банк бөлімшесінің бұрынғы қызметкерлерінің, сондай-ақ ұрланған қаражатпен жұмыс істеген америкалық инвесторлардың, ақшаны жылыстату схемасына қатысы бар адамдардың, сондай-ақ сот-бухгалтерлік сараптама, алаяқтық және ақшаны жылыстату, сондай-ақ жазуды талдау саласындағы әртүрлі сарапшылардың айғақтарын тыңдады.

БТА банктің баспасөз қызметінің мәлімдеуінше, бұған қоса алқабилерге негізгі сыбайластар, соның ішінде Triadou компаниясын қаржыландырудың заңды көзі ретінде көрсетіліп жүрген Геннадий Петелиннің, Triadou компаниясының инвестицияларын қадағалаған Ілияс Храпуновтың және Мұхтар Әблязовтың өзі берген айғақтар ұсынылды. Бүгін БТА-ның пайдасына шешім шығарған алқабилер, олардың айғанын қабылдамай, Әблязовтің БТА-дан ұрлаған ақшасын Triadou компаниясы әдейі жылыстатты деген қорытындыға келді.

Сотта Triadou компаниясының атынан Швейцария мен Бразилияның кәсіпкері Филипп Гласс қатысты, ол 2013 жылы Triadou компаниясының бас компаниясын Храпуновтың отбасынан сатып алғанын айтты. Глатц үш күн бойы алқабилер сұрағына жауап берді.

Осы сауалнама барысында Глатц өзінің Triadou компаниясының бас компаниясын, тіпті болжамды иелерімен сөйлеспей-ақ сатып алғанын білетіндігін; оның Triadou бас компаниясын кешенді тексеруі Triadou компаниясының инвестициялары туралы жазбаша есептерді қамтымағанын; ол Дубайда орналасқан Ілияс Храпуновқа қолма-қол ақшаны жылыстату схемасының механизміне жауапты болған, қызмет жеткізушісімен тығыз жұмыс істегенін; және де ол Ілияс Храпуновқа Triadou компаниясын болжамды сатылымнан кейін ұзақ уақыт бойы басқаруды жалғастыруға мүмкіндік бергенін мойындауға мәжбүр болды.

«БТА Бантің он жылдан бергі қаражатты қайтару әрекеті алқабилерге осы астыртын әрекеттің мәнін қылмыскерлердің өз аузынан тыңдауға алғаш рет мүмкіндік берді. Осыдан кейін алқабилер Мұхтар Әблязов БТА банкті алдағанына бірауыздан келісіп, Triadou компаниясына схемадағы рөлі үшін едәуір өтемақы тағайындады»,-дейді Boies Schiller Flexner LLP Басқарушы серіктесі және БТА кеңесшісі Мэттью Л. Шварц.

Нью-Йоркте Алматы қаласы мен БТА Банкі атынан іс Мұхтар Әблязов пен оның қылмыстағы серіктестері ұрланған ақшаны АҚШ-қа жылыстатты деген айып бойынша жеті жыл бұрын қозғалған еді.

Соттың істі қарауы барысында Әблязов, Ілияс Храпунов және Алматының бұрынғы әкімі Виктор Храпунов сот шешімдеріне бағынбағаны, дәлелдемелерді жойып, қажет ақпаратты беруден бас тартқаны дәлелденді.

Нәтижесінде Нью-Йорктің Оңтүстік округінің сотының әртүрлі соттары Әблязов пен Храпуновтарды жазалау туралы көптеген қаулылар шығарып, ақыры Әблязовты сотты құрметтемегені үшін кінәлі деп таныды.

Соған қарамастан, БТА Әблязовтың қылмыстарын дәлелдейтін қосымша маңызды дәлелдер мен осы қылмыстар бойынша көптеген куәгерлердің айғақтарын жинады, оны алқабилер сотына ұсынып, бүгінгідей шешім қабылдануына ықпал етті.