Бүгінгі тұтынушының басым бөлігі газет-журнал қарамайды, телеарналарды көрмейді. Оларға қолындағы смартфон, гаджеттері арқылы ғаламтордағы ақпараттар мен түсірілімдерді көрген ыңғайлы, - деп хабарлайды Arasha.kz.
Тарихы мен салт-дәстүрін насихаттап, ерекшеліктеріне елді ұйыту арқылы табыс тауып отырған мемлекеттер көп. Соның ішінде бауырлас түрік елінің шоқтығы биік. Ел тарихындағы дана билеушілер мен дара тұлғаларды тірілтуге басымдық берген олардың осы ыждағаттылығының арқасында түрік жылнамасы көпшілікке жақсы таныс. Сүлеймен патшаға арнап шығарылған тарихи туындының өзі Түріктер топырағына қанша туристің келуіне түрткі болды.
Қазақстанда да тарихи фильмдер түсіріп, тарихи тұлғаларды әдеби туындылардың кейіпкеріне айналдыруға, түрлі бағдарламаларда ұлттың өткенін түгендеп, өшкенін жаңғыртуға жан-жақты мән беріліп келеді. Бұрын тек газет-журнал беттерінде дәріптеліп, телеарналардағы белгілі бір бағдарламаларда насихатталатын тарихи деректердің енді ғаламтордағы түрлі платформаларға шығарылуы жағымды үрдістің басы. Себебі бүгінгі тұтынушының басым бөлігі газет-журнал қарамайды, телеарналарды көрмейді. Оларға қолындағы смартфон, гаджеттері арқылы ғаламтордағы ақпараттар мен түсірілімдерді көрген ыңғайлы. Соның ішінде бүгінгі аудитория шағын уақытқа сыятын, мағынасы жоғары, мәліметке бай хабарларды көргенді қалайды. Сондықтан, тұтынушылар көбірек таңдау жасайтын интернет кеңістікті, әлеуметтік желілерді пайдаланғандардың ұтары көп.
Салт-дәстүр мен тарихты дәріптейтін бағдарламалар – ұлттың өткенін ұмытпай, бірегей сана қалыптастырып, ұрпаққа рухани тәрбие беруге көмектесетін маңызды тетік. Қазақстанда бұл бағыттағы ақтаңдақтардың орнын сауатты, салиқалы, танымдық мәні зор, құнды мәліметке бай, мазмұнды хабарлармен толтыруға қатысты қадамдар жасалуда. Мысалы отандық арналардағы «Qazaq History» бағдарламасы кәсіби тарихшылар мен зертеушілерді сөйлете отырып тарихи деректерге негізделген бейнелер, шежіре, батырлар мен хан-сұлтандар болмысын көрсетуге бағытталған. Ал журналист Ернат Мелсұлы жүргізетін Tarih Talk бағдарламасы қазақ тарихы мен мәдениетіне қатысты сарапшылармен сұхбат жүргізіп, жастарға талай тың мәліметтерді ұсынуда.
Жалпы, Ернат Мелсұлының тарихқа қатысты деректерді жинау, ұсыну тәсілі басқалардан ерекше. Елдегі мерейтойлық даталарға орай велосипедпен шерулер ұйымдастыруды жолға қойған Ернат Мелсұлы өзі жүріп өткен жерлердің тарихи оқиғаларын түртіп алып, оны көпшілікке жеткізуді мақсат еткен. Бағдарлама авторының 2022 жылы Ахмет Байтұрсынұлының туғанына 150 жыл толуына орай, ұлт ұстазының туған жері Сарытүбек ауылынан Ыстанбұлдағы Гүнешлі ауданында жерленген Мұстафа Өзтүріктің зиратына дейін велосипедпен жүріп өткенін біреу білсе біреу біле қоймас. Ауыл мен ауыл, облыс пен облыс шекарасын басып өтудің өзі үлкен еңбек. Ал Ернат Мелсұлы мемлекеттер арасын жалғап жүрген азамат.
Осы сапарында ол Түркияның әр ірі қаласындағы қазақтың тарихына қатысты мәліметтерді жинап, өз бағдарламасына өзек ете білді. Осындай ерекше форматта жасалғандықтан журналистің тарихи бағдарламасын сүйіп көретіндер көп.
Бұған дейін телеарналарда дайындалған «Қазақтың 100 әні», «Сыр сандық», «Күлтегін», «Тамыры терең тарих», «Ұлы дала өркениеті», «Сан ғасыр сыр шерткен», «Жеті қазына» сынды мазмұнды хабарлар бүгінде тұтынушысы көп интернет алаңдарға ауысқан. Жастардың санасына тез сіңісіп, ақпараттар жылдам қабылдануы үшін интернет алаңның таңдалуы өте дұрыс шешім. Себебі, жоғарыдағы бағдарламалардың барлығы ұлттық салт-сананы дәріптеуге көмектеседі, әрі олар мазмұнының тереңдігімен де ерекше. Мәселен «Қазақтың 100 әні» ұлттық ән мұрасын түгендеуге, жаңғыртуға бағытталса, «Сыр сандық» – қазақтың салт-дәстүрі, ырым-тыйымдарынаа қатысты халықтың танымын арттыратын жоба. Ал «Күлтегін» – түркі тарихы мен көне жазбалар туралы толымды деректер мен зерттеулерді өзек етсе, «Тамыры терең тарих» – Қазақстан мен Еуразия кеңістігіндегі тарихи тұлғалар мен оқиғаларды дәріптеуді, ондағы көпшілікке беймәлім деректер мен дәйектерді ұсынуды мақсат етіп отыр.
«Ұлы дала өркениеті бағдарламасының да халыққа берері мол. Қазақ мәдениеті мен дәстүрі туралы қызықты деректерді талғап ұсынатын бағдарламада қолөнер мен қазақтың шеберлері туралы, қолдан жасалған бағалы бұйымдар мен қолөнер туындылары туралы мәліметтер айтылады. мен
Археологиялық қазбалар мен ескерткіштер жайлы сыр шертететін «Сан ғасыр сыр шерткен» бағдарламасының да өзіндік көрермені бар. Осы жоба арқылы еліміздің түкпір-түкпіріндегі талай құпиясы көп қорымдар туралы мәліметтер көрерменге жол тартты. Сонымен бірге бұл хабарларда археологтардың еңбегі дәріптеліп, қазба жұмыстарын жүргізудің тәртібі, заңдылығы, табылған жәдігерлерді рәсімдеудің, сақтаудың тетіктері көрсетіледі.
«Жеті қазына» бағдарламасы қазақтың ұлттық құндылықтарын интернет алаңда дәріптеген қысқа да нұсқа хабарларымен жақсы таныс. Мұндай роликтерді той бизнесін кәсіп еткен асабалар да тиімді пайдалануда. Әсіресе соңғы кездері қазақтың салтына, ырым-тыйымдарына қатысты сауалдарды асабалар той арасындағы ойындарда жиі қолданады. Бұл халықтың осы ойындар арқылы білімін жетілдіріп қоймай, ұлттық құндылықтарға қатысты ерекшеліктерді оқып, біліп жүруіне ықпал етері анық.
Қазіргі кезде жастар жағы YouTube арнасынағы «QAZAQGRAM» жобасының бейнероликтер жиі қарайды. Мұнда қазақтың салт-дәстүрі мен ұлттық құндылықтарын жастарға жеңіл форматта жеткізуге мән берілген. Айталық әр бейнероликтер бір сұраққа толымды бір жауап қана қайтарылады. Күйеу балаға неге төс тартылады, құдаларға не себепті құйрық-бауыр асатады, жас келін неге отқа май құяды, балаға неге кекіл қойылады, келін неге ата-енесінің атын атамайды, ашамай деген не деген сияқты сауалдарға берілген жауаптар жастардың көкірек-көзін ашып қоймай, ұлттық құндылықтарды дәріптеуге, қазақы салт-дәстүрді ұстануға үндейтіні талассыз.
Сондықтан, бүгінгі қазақ балалары тарихын біліп, салт-дәстүрін ұлықтап өссін десек, танымдық бағдарламалардың қатарын әлі де көбейте түскеніміз абзал. Өйткені мұндай тағылымы мол хабарлар ұлтты сақтау үшін, ұрпағымызды тәрбиелеу үшін керек.
