Степногорск қаласында бұрынғы полицейдің компаниясы жүздеген миллион теңгенің тендерлерін ұтып жатыр. Бұл компания ІІМ-нің экс-министрі мен қазіргі Ақмола облысының әкімімен байланысты ма? Бұл сұрақты Arasha.kz зерттеп көрді.
Бестөбе кентінде спорт кешенінің құрылысын жүргізуге жарияланған кезекті тендердің жеңімпазы — «Луч 2050» ЖШС. Компанияның директоры — Қарағанды облысы, Приозерск қалалық полиция бөлімінің бұрынғы басшысы Ерлан Оразбаев.
Не болды?
2025 жылдың маусым айында Степногорск қаласының әкімдігі Бестөбеде ашық спорт кешенін салуға тендер өткізген. Жоспарланған сома — 341,9 млн теңге, жұмыс екі кезеңге бөлінген:
- 2025 жылы – 236 млн теңге
- 2026 жылы – 106 млн теңге
№79139961-КРБС1 лотының жеңімпазы болып Оразбаевтар отбасына тиесілі «Луч 2050» ЖШС танылды. Компания басшысы — Ерлан Қалиевич Оразбаев, ал құрылтайшысы — оның ағасы Қанат Қалиевич Оразбаев.
Оразбаевтар кімдер?
Ерлан Оразбаев бұрын ҚР Ішкі істер министрлігінде қызмет атқарған — ол Приозёрск және Шортанды аудандарының полиция бөлімдерін басқарған. Ал оның ағасы Қанат Оразбаев — бірнеше компанияның құрылтайшысы, соның ішінде «KAZ INVEST-2030» және «Луч 2050» ЖШС-лері бар.
Қазіргі Ақмола облысының әкімі — Марат Ахметжанов, ол бұған дейін Ішкі істер министрі болғанын ескерсек, Оразбаевтардың мемлекеттік тапсырыстарға белсенді қатысуы мен жеңістері аффилиация туралы заңды сұрақтар туындатады.
2024 жылдан бастап «Луч 2050» компаниясының тендерлік белсенділігі күрт артқан. Тек соңғы бір жарым жылдың ішінде компания 2024 жылы 1,6 млрд теңгеден астам, ал 2025 жылы 1,1 млрд теңгеден астам мемлекеттік тапсырыс алған.
Географиясы мен келісімшарт көлемі
«Луч 2050» компаниясының жалпы 3,8 миллиард теңгелік портфелінің шамамен 72%-ы Ақмола облысына тиесілі:
|
Аймақ |
Үлес (%) |
Сома |
|
Ақмола облысы |
71,93% |
2,3 млрд ₸ |
|
Ұлытау облысы |
16,47% |
529,6 млн ₸ |
|
Қарағанды облысы |
4,05% |
130 млн ₸ |
Компанияның ірі тапсырыс берушілерінің қатарында Ерейментау, Бұланды аудандарының, Қосшы қаласы мен Степногорск қаласының құрылыс бөлімдері бар.
Неліктен бұл күмән тудырады?
- Жылдам кеңеюі: 2022 жылға дейін «Луч 2050» тек ондаған миллион теңгелік шағын тапсырыстармен шектелген, ал 2024–2025 жылдары күрт өсіп кеткен.
- ІІМ-мен байланыс: компания басшысы да, облыс әкімі де – Ішкі істер министрлігінде еңбек еткен адамдар.
- Жергілікті сипат: компанияның 10 ірі тапсырыс берушісінің жетеуі Ақмола облысының мекемелері.
Бұл факторлар мемлекеттік сатып алуда мүмкін болған аффилиация мен мүдделер қақтығысы туралы сұрақтар тудырады.
Тәуекелдер мен салдары
- Монополизация: Бір ғана компанияның өңірдегі үлесінің артуы — бәсекелестіктің азаюына және бағаның негізсіз көтерілуіне әкелуі мүмкін.
- Айқындық мәселелері: Тапсырыс алушылардың арасында туыстық байланыстар мен мемлекеттік қызметтегі өткен еңбек өтілінің болуы — бұл қосымша сыбайлас жемқорлыққа қарсы бақылауды қажет етеді.
- Мүмкін аффилиация: Өмірбаяндардағы ұқсастықтар, компанияның жылдам өсуі және географиялық шоғырлануы — тендер жеңімпазын таңдаудағы бейтараптыққа күмән туғызады.
«Луч 2050» — символ
«Луч 2050» — жай ғана мердігер емес, бұл — байланыстар мен мемлекеттік қызметтегі өткен тәжірибенің тендерлік табысқа қалай айналатынының көрінісі. Өңірді бұрынғы ішкі істер министрі басқарып отырған кезде, ал ұқсас кәсіби жолдан өткен компания бюджеттен жүздеген миллион теңге алып жатқанда — қоғамда сұрақ тууы заңды.
Қазақстанға шын мәнінде қажеті — погон тағу өткен шақта қалса да, ол болашақта миллиондаған табысқа жолдама болмауы тиіс деген қағиданы басшылыққа алатын әділ жүйе.
