Қазақстандағы теміржол саласындағы мәселелер логистика шеңберінен шығып, ел экономикасы мен адамдардың қауіпсіздігіне тікелей қатер төндіре бастады. Экспорттық тасымалдардағы іркілістер аясында елді екі бірдей қайғылы оқиға дүр сілкіндірді: Мойынты-Шығанақ учаскесінде қызметкерлердің қаза табуы және Алматы-2 вокзалында адамдардың жаппай улануы, оның ішінде балалар да уланды. Respublica партиясы фракциясынан депутат Олжас Құспековтың депутаттық сауалында ҚТЖ желісінде шамадан тыс жүктеме мен басқарудың іс жүзінде жоғалуы қалыптасқаны айтылды, деп хабарлайды Arasha.kz.
Вагондар станцияларда белгіленген нормативтен асып жиналуда, ал есеп жүйелерінде көрінбейтін «тасталған пойыздар» саны өсіп келеді. Тасымалға өтінімдерді келісу үдерісі ашық емес, ал негізгі шешімдер қолмен басқару режимінде қабылданады.
«Желіде инфрақұрылымның шамадан тыс жүктелуі мен басқарудың жоғалуы режимі қалыптасты», - деді депутат Олжас Құспеков сауалды оқи отырып.
Экспорт саласы да елеулі қиындықтарға тап болды. Бар-жоғы бір айдың ішінде қазақстандық өнімді шығаруға 20-дан астам шектеу енгізілген, ал транзиттік тасымалдар бойынша бір жыл ішінде бірде-бір тыйым тіркелмеген. Нәтижесінде отандық бизнеске зиян келтіре отырып, транзитке басымдық берілген. Соның салдарынан кәсіпорындар өндірісті тоқтатып, шығынға батып, шетелдік серіктестерден айыппұл алуда.
Шиеленістің тағы бір ошағы - шекара маңындағы бағыттар. Атап айтқанда, Сарыағаш станциясы Өзбекстан бағыты бойынша екі елдің теміржолдары арасындағы үйлестірудің жоқтығынан өткізу мүмкіндігінің шегіне жеткен. Бұл ретте жергілікті жүк жөнелтушілерге түсіндірме берілмейді. Шешімдер орталықтандырылған, жауапкершілік бұлдыр.
Жағдайды ел ішіндегі вагон тапшылығы, әсіресе ауыл шаруашылығы маусымы кезінде, ушықтырып отыр. Сонымен қатар бос құрамдар шетелде апталап тұрып қалады. Көпмиллиардтық инвестициялар мен өткізу қабілетінің артқаны туралы есептерге қарамастан, бизнес жүк шығарудың нақты өскенін көрмейді. Тіпті Қытай бағыты бойынша өткізу қабілеті артты деп жарияланғаннан кейін де тасымалды келісуден бас тартулар саны көбейген.
«Жыл сайын ҚТЖ-ның қарыз жүктемесін арттыратын “шектен тыс” инвестицияларға және монополистің өткізу қабілеті артқаны туралы дабырлы баяндамаларына қарамастан, теміржолдың өзі жүк шығармаудың жүйелі әрі қайталанатын проблемаларына созылмалы түрде тап болып отыр», - деп атап өтті депутат.
Сауалда қауіпсіздік мәселесіне де ерекше назар аударылған. 10 желтоқсанда Мойынты-Шығанақ учаскесінде жүк пойызы жоспарлы жұмыстарды атқарып жүрген қызметкерлерді қағып кеткен - төртеуі де қаза тапты. Араға бір тәулік салмай, Алматы-2 вокзалында көміртек тотығымен жаппай улану болды: 52 адам зардап шекті, олардың ішінде 10 бала бар.
Бүгінде мәселе тікелей қойылып отыр: қазақстандық экспорттаушы өз теміржолына сене ала ма, әлде ел экономикасы ҚТЖ жинақталған басқарушылық және инфрақұрылымдық проблемаларды реттегенше күтуі керек пе?
