Шымкент қалалық білім басқармасының мемлекеттік сатып алулары күн өткен сайын күмән тудыруда. Мемлекеттік қаржының ашықтығына деген сенім азайып жатқан тұста, жүздеген миллион теңгені құрайтын сатып алуларда формалды бәсекелестік, күмәнді сәйкестіктер мен нақты жеткізушілерге деген «түсініксіз» сенім көзге ұрады.

Бір ғана мердігер — ондаған миллион теңге

Бұл оқиғаның басты кейіпкері — жеке кәсіпкер Берденова Балжан Нысанбекқызы. Мемлекеттік сатып алулардың goszakup.gov.kz порталындағы деректерге сүйенсек, ол 2025 жылдың өзінде мектептерді тамақпен қамту бойынша 160 миллион теңгеден астам сомаға келісімшарттар жеңіп алған.

Басты мәселе — мүмкін аффилиирленуінде. Берденова тегі — сирек кездеседі және  ол Шымкент қаласы әкімінің орынбасары Руслан Берденовтің тегіне дәл сәйкес келеді. Ресми түрде байланысы дәлелденбесе де, билік өкілдерінің үнсіздігі мен жүйелі жеңістер күмәнді күшейтеді.

Кім рұқсат беріп отыр және оны кім қорғауда?

Бұл сатып алулар Шымкент қалалық білім басқармасының басшысы Гүлназ Туралиновна Сүлейменованың бақылауында өтеді. Алайда, күмәнді бәсекелестікпен өткен бірде-бір тендерге қатысты ішкі аудит немесе қызметтік тексеріс басталған жоқ.

Қала әкімі Ғабит Сыздықбеков бұл мәселеге байланысты ешқандай мәлімдеме жасамады. Бұл үнсіздік қамқорлықтың немесе, ең болмағанда, немқұрайдылықтың белгісіндей әсер қалдырады.

Бағдарламалар мен техника: «өз адамдарға» миллиондар ма?

Тағы бір алаңдатарлық жайт – келесі лоттар:

• №77889721-ОК1 лоты: ПАК әкімшілігі мен қызмет көрсету — 260 млн теңге. Жеңімпаз — «КДС-Азия» ЖШС, жалғыз бәсекелес — «Күнделік (Kundelik)».
• №77889924-ОК1 лоты: Сол мазмұнда — 203 млн теңге, тағы да жеңімпаз — «КДС-Азия».
• №77491445-ОК1 лоты: Шамамен 100 млн теңгеге сервер. Екі компания да — Астанадан: «Seven Hills of Kazakhstan» жеңіп шықты, «Bolashak Project» — қарсылас.

Бүкіл сатып алуларда екі ғана қатысушы бар, олардың үнемі қайталануы мен бағаны төмендетудің өте мардымсыз болуы – шынайы бәсекелестіктің жоқтығын аңғартады.

«КДС-Азия» — E-ORDA, SAKURA, AXEL және INDIGO брендтерінің иесі. Бұл атаулар еліміздегі ата-аналарға жақсы таныс. Компания үнемі ірі тендерлерді жеңіп алуда. Неге? Бұл артықшылықтың артында кім тұр?

Күмән тудыратын сұрақтар:

• Неліктен әр тендерде тек 2 қатысушы ғана? Және олар көбінде бірдей?
• Неліктен серверге арналған тендерге қатысушылардың екеуі де Астанадан, ал сатып алу Шымкенттің қажеті үшін?
• Неліктен келісімшарт сомасы мардымсыз ғана төмендейді (1%-дан аз)?
• Сапа мен тиімділікті кім тексереді? Тәуелсіз аудит қайда?

Тиіспейтін жүйе

Шымкент қалалық білім басқармасындағы мемлекеттік сатып алу жүйесі іс жүзінде бәсекелестіктен ада. Ақша үнемі бір компаниялар мен ЖК-ларға беріледі, ал оларға деген «сенімнің» себебі ашық емес. Ашықтық орнына — схемалар, ал шенеуніктердің үнсіздігі — қалыпты жағдай.

Билік үнсіз, әкім пікір білдірмейді. Ал әр мектепте тамақ, техника және бағдарламалар күмәнді тендер арқылы алынып жатыр. Қоғамдық қаржы «бәрі шешіліп қойған» жерге ағуын жалғастыруда.

Тергеу жалғасады. Егер сізде осы мәселеге қатысты құжаттар не фактілер болса, редакцияға анонимді түрде жолдауға болады.

Осы тақырып бойынша оқыңыз:

• Шымкент 2025 бюджеті: әкімнің басымдықтары күмән тудырады — неге қалада имидждік жобаларға басымдық беріліп, денсаулық сақтау мен бизнесті қолдау ескерілмейді.
• Жолға бөлінген миллиардтар, ал сенім — нөл: Шымкентте тендер қалай өтіп жатыр? — «өз адамдар» арасында жол жөндеу келісімшарттарын бөлу схемасын әшкерелеу.
• Шымкенттің құрылыс тендері неге тек 5 компанияға беріледі? — формалды бәсекелестік артында кімдер тұр және неге үнемі бірдей қатысушылар жеңіске жетеді.
• Экс-әкімнің «Отау-Стройы» Сыздықбеков кезінде қайтадан фаворитке айналды — бұрынғы әкіммен байланысы бар компанияның миллиардтық келісімшарттары және қазіргі әкімнің рөлі туралы.
• Шымкенттегі жалған «комфорт»: Сыздықбековтің рөлі қандай? — миллиардтар игеріліп жатыр, ал нақты нәтиже қайда?