Шымкент қаласы 2025–2027 жылдарға арналған бюджетті бекітті. Жалпы көлемі 838 млрд теңгеден асатын құжат алғашқыда әсерлі көрінгенімен, тереңірек талдағанда сұрақтар тудырады: 36,5 млрд теңге дефициті бар қалаға медиамен жұмыс, көркейту және әкімшілік шығындарға миллиардтаған қаражат жұмсау қаншалықты орынды? Ал медицина мен бизнесті қолдауға қаражат мардымсыз бөлінген.
📉 Дефицит пен орталыққа тәуелділік
Шымкент — елдегі үшінші ірі қала — жаңа бюджеттік циклге 36,5 млрд теңге тапшылықпен аяқ басты. Қалалық бюджеттің жартысынан астамы республикалық трансферттер есебінен толығады — 338 млрд теңге немесе кірістің 42%. Бұл Шымкенттің экономикалық дербестігінің төмендігін көрсетеді. Бірақ әкімдік шығындарды қысқартудың орнына несие мен субсидияларға арқа сүйеуді жалғастыруда.
📌 Сұрақ: қала қашан қаржылық дербестікке қол жеткізеді, әлде мәңгілік дотациялық тәуелділік сақтала ма?
💸 Миллиардтар қай салаға бөлінген?
Бюджетте көркейту мен инфрақұрылымға айрықша басымдық берілген. ТКШ (тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық) саласына 154 млрд теңге бөлінген, оның ішінде:
- Тұрғын үй салу және сатып алу – 99 млрд тг
- Көркейту мен көгалдандыру – 36,6 млрд тг
- Көше жарығы – 2,5 млрд тг
- Санитария – 17,5 млрд тг
- Көгалдандыру – 12 млрд тг
Ал денсаулық сақтау саласына бар болғаны 19,8 млрд теңге қарастырылған. Бұл — ТКШ-дан 8 есе аз.
❗ Емханаларда кезек пен дәрігер жетіспеушілігі белең алып тұрғанда мұндай басымдық – қауіпті “шығындалу”.
🏛️ Мемлекеттік аппарат — халықтан маңызды ма?
Әкім Ғабит Сыздықбеков мемлекеттік аппаратты қамтамасыз етуге қомақты қаражат бөледі:
- Аудан әкімдіктерінің қызметін қамтамасыз ету – 4,8 млрд тг
- Әкімдік резерві – 7,1 млрд тг (мақсаты ашық жазылмаған)
- Ішкі саясат пен дін саласына – бірнеше миллиард
Бұған қарағанда, кәсіпкерлікті қолдау – небәрі 5,3 млрд тг. Жұмыс орындары мен жаңа инвестициялар қажет қала үшін бұл жеткіліксіз.
📰 1,2 млрд – әкімнің имиджіне ме?
2025 жылы мемлекеттік ақпараттық саясатты жүзеге асыруға 1,245 млрд теңге бөлінген. Бұл — медиаға тапсырыс, әлеуметтік желілерде жарнама және билікке оң имидж қалыптастыруға бағытталған қаражат.
💬 Қаланың нақты проблемалары шешілмей тұрғанда, мұндай пиарға қаражат жұмсау қаншалықты әділетті?
Барлығы алғанда «ақпараттық кеңістікке» жұмсалатын қаражат 10 млрд теңгеден асады — бұл медицина мен білімге бөлінген қаржыдан артық.
🎓 Мұғалім де, дәрігер де жетіспейді
Білімге 316 млрд теңге қарастырылған, бірақ:
- Балабақшаларға — 56 млрд тг, ал бала саны жыл сайын артуда
- Мектептерде 40-тан астам оқушы бір сыныпта оқиды
- Мұғалім тапшылығы байқалады
Ал денсаулық сақтау — бюджеттен небәрі 2,4%. Бұл — мемлекеттік органдарды ұстауға кеткен шығыннан да аз.
🤨 Сыздыкбеков мырза, бұл бюджет кім үшін?
Анализ көрсетіп отырғандай, Ғабит Сыздықбеков тірі қала емес, тендерлік корпорацияны басқарып отырғандай әсер қалдырады. Медиа, көріктендіру, құрылыс және әкімшілік жайлылық — бірінші орында. Халық — кезек соңында.
🧱 Асфальт пен бордюрлер пайдалы, әрине. Бірақ мектепте мұғалім, емханада дәрігер болмаса — бюджеттің мәні қайда?
📌 Қорытынды: есеп үшін бе, халық үшін бе?
Шымкенттің 2025–2027 жылдарға арналған бюджеті — жай сандар емес. Бұл — басқару мәдениетінің айнасы. Халық күнделікті мәселемен арпалысып жүргенде, әкімдік миллиардтарды пиар мен көрнелік шаралар үшін жұмсап жатыр.
💥 Қалаға — адамға бағытталған бюджет қажет. Көркем фасад емес — сапалы қызмет.
🔎 Салықтарыңыз қайда кетіп жатқанын білгіңіз келсе — бізбен болыңыз. Біз бақылауды жалғастырамыз.
