Шымкент қаласында ардагерлер, мүгедектер және әлеуметтік осал топтарға арналған санаторлық-курорттық емделуге бөлінген бюджет қаржысы мемлекеттік сатып алулар арқылы тиімсіз әрі жабық жолмен жұмсалуда. Жанат Өмірсейітқызы Утебаева басқаратын Жұмыспен қамту және әлеуметтік қорғау басқармасы өткізген сатып алуларды талдау барысында қатысушыларға шектен тыс талаптар қойылып, бәсекенің жоқтығы және бағаның символикалық түрде ғана төмендегені анықталды.
Бір тендер бір ғана қатысушы
2025 жылы өткізілген бірнеше ірі сатып алуларға тек бір ғана компания қатысқан:
- Лот № 74984582-ОК3 — «Денсаулық» ЖШС. Сома: 140,4 млн теңге. Баға төмендеуі — 28 000 теңге (0,02%);
- Лот № 74983722-ОК3 — «Айша бибі» шипажайы. Сома: 122,8 млн теңге. Баға төмендеуі — 374 000 теңге (0,3%);
- Лот № 78781250-ОИ3 — «МК-Фарма» ЖШС. Құлақ аппаратына сатып алу — 19,8 млн теңге. Бір ғана қатысушы.
Қағаз жүзінде заң талаптары орындалғанымен, мұндай сатып алуларда шынайы бәсеке жоқ, ал ұсынылған жеңілдіктер бюджет қаражатын үнемдеуге еш ықпал етпейді.
Артық техникалық талаптар
Барлық тендерлерге ондаған нақты талаптар енгізілген, техникалық сипаттамалар қосылған. Олардың ішінде міндетті түрде курортология, физиотерапия, реабилитология салаларында лицензиялардың болуы, балшықпен емдеу, Шарко душы, минералды су, штаттағы кітапханашы, желдету актілері, тоқыма бұйымдар, жиһаз және мәдени бағдарламалар сияқты талаптар бар. Бұл талаптардың барлығы арнайы құжаттармен расталуы тиіс.
Мұндай шарттар тек алдын ала дайындалған жеткізушілерге ғана тиімді, ал басқалары тендерге қатыса алмайды.
Баға нарықтан жоғары
Тендер қорытындысы бойынша бір жолғы 10 күндік жолдаманың орташа құны 140 428 теңге. Бұл күніне шамамен 14 000 теңге. Ашық дереккөздер мен туристік платформалар мәліметтері бойынша, Қазақстан аумағындағы ұқсас қызметтердің нарықтағы бағасы 80 000–110 000 теңге шамасында. Демек, шамамен 20–40% артық төленуі мүмкін.
Бірдей қатысушылар және формалды бәсеке
Көптеген тендерлерде үнемі бірдей компаниялар — «Күлпаршын», «Элит-Сервис Plus» және «Денсаулық» қатысып отырады. Бұл ретте төмен баға ұсынған компаниялар (мысалы, «Medi-AR» ЖШС) формалды құжаттардың болмауын сылтауратып жүйелі түрде тендерден шеттетіледі. Ал жеңімпаз болып, бағада үлкен айырмасы жоқ, кейде тәжірибесі аз компаниялар таңдалады.
Бұл жағдайлар кейбір сатып алуларда бәсекенің тек формалды сипатта екенін көрсетеді және бәсекелестіктің шектелуі мүмкін деген күмән туғызады.
Жауапкершілік қала әкімінде
Мұндай тәжірибелер аясында Шымкент қаласының әкімі Ғабит Сыздықбековтың ұстанымы ерекше назарда болуы тиіс. Егер қалалық мемлекеттік органдар мемлекеттік сатып алуларды жоғары бағада, шектеулі бәсекемен және артық техникалық талаптармен өткізіп жатса, онда бұл үшін саяси жауапкершілік бірінші кезекте әкімнің өзіне тиесілі.
Редакциядан:
Arasha.kz редакциясы анықталған фактілер негізінде бәсекенің шектелуіне, техникалық құжаттамадағы артық талаптарға және бюджет қаражатының тиімсіз жұмсалуына назар аударуға шақырады.
Біз бұл жарияланымды келесі мекемелерге ресми ашық сұрау ретінде қабылдауды сұраймыз:
- Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Ішкі мемлекеттік аудит комитетінің Шымкент қаласы бойынша Ішкі мемлекеттік аудит департаменті;
- Қазақстан Республикасы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет) Шымкент қаласы бойынша департаменті.
Жұмыспен қамту және әлеуметтік қорғау басқармасы өткізген сатып алуларды осы материалда көрсетілген деректер негізінде тексеруді сұраймыз.
Сондай-ақ, редакция Шымкент қаласының әкімдігімен және аталған басқармамен ашық диалогқа дайын екенін мәлімдейді.
Шымкенттегі мемлекеттік сатып алулар мен бюджет бойынша басқа да материалдар:
- Шымкент 2025 бюджеті: әкімнің басымдықтары күмән тудырады — тапшылығы бар қала имидж жобаларын емес, әлеуметтік саланы қаржыландыруы тиіс пе?
- Жолға бөлінген миллиардтар, ал сенім — нөл: Шымкентте тендер қалай өтіп жатыр? — бір көзге ғана жұмыс істейтін жүйе.
- Шымкенттің құрылыс тендері неге тек 5 компанияға беріледі? — қайталанатын жеңімпаздар кім?
- Экс-әкімнің «Отау-Стройы» Сыздықбеков кезінде қайтадан фаворитке айналды — бұрынғы әкімге қатысы бар компания қалай миллиардтаған тапсырыс алды?
- Шымкенттегі жалған «комфорт»: Сыздықбековтің рөлі қандай? — абаттандыру тендерін ұтып алған нақты тұлғалар туралы.
- Шымкенттегі тендерлерді ұтып жүрген Берденова деген кім? — Білім басқармасы өткізетін байқауларда жиі жеңіске жететін кәсіпкер жайлы зерттеу.
- Шымкент әкімдігі Президент Әкімшілігінің бұйрығын бұзды ма? — Шымкент әкімдігі Президент Әкімшілігінің жиһаз сатып алуға қатысты мораторийіне қарамастан, қымбат жиһаз сатып алған.
