Көкшетауда күмәнді тендерлерге 13 миллиард теңге жұмсалды. Саяси байланысы бар компаниялар миллиардтаған қаржыны иемденіп жатыр, ал қала лас және қираған күйінде қалып отыр. Неге Ақмола облысының әкімі Марат Ахметжанов үнсіз?
Ресми түрде Ануар Кумпекеев басқаратын Көкшетау қаласы тендерлік басқарудың көзбояушылығының айқын үлгісіне айналды. 2025 жылы қаладағы тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық бөлімі 13 миллиард теңгеден астам сомаға сатып алулар жүргізген. Алайда бұл тендерлердің жартысына жуығы не жойылған, не өтпеген деп танылған, не бюрократиялық тығырықта қалып қойған.
Қағаз жүзінде әкімдік жұмыс істеп жатқандай көрінеді: тендерлер жарияланған, бюджеттер жоспарланған, есептер толтырылған. Бірақ мұның бәрі – бос көрініс. Қаланың нақты көшелері, аялдамалары мен аулалары бұрынғыдай қираған күйінде тұр. Ал миллиардтар — көптен белгілі схемалармен «игерілуде».
Сәтсіз схемалар: бұталардан бастап тротуарларға дейін
Кабельге, бұталарға, жарықтандыруға, абаттандыру мен аялдамаларға қатысты сатып алулар жүйелі түрде жойылып жатыр. Қала үшін аса маңызды ескі шағын аудандардағы тротуарларды жөндеуге арналған 1,3 миллиард теңгелік тендер түсініксіз себеппен тоқтатылды. Бұл — қалыпты жағдайға айналған. Себептері: не құжаттарды дұрыс дайындай алмау, не әдейі «өз адамдарына» ыңғайлау.
«Өз» мердігерлері мен бәсекесіз миллиардтар
ТОО "БУКА" — депутат Тұржанов жүздеген миллионды игеруде
2025 жылдың маусымында ТОО "БУКА", мәслихат депутаты Рүстем Тұржановпен байланысы бар компания, 850 млн теңгеге тротуар жөндеу жұмыстарын алды. 2023 жылы ол депутат болып сайланғаннан бері компанияның тендерлік табысы 40 есе өскен — 444 млн теңгеден 17,5 млрд теңгеге дейін. Байқауға ресми түрде қатысқан "Серік бизнес құрылыс" ЖШС дәстүрлі түрде "БУКА"-дан жеңіліп қалады, бұл бәсекелестік бардай көрсету үшін жасалған тәсіл.
Qazaq City Stroy — алдын ала жазылған сценарий бойынша абаттандыру
Qazaq City Stroy компаниясы 1,36 млрд және 513 млн теңгеге тендерлерді ұтып алды. Алты қатысушының ішінен тек екеуі ғана жіберілді — қалғандары жасанды сылтаумен шеттетілген, олар тіпті жүздеген миллион теңгеге арзан баға ұсынған еді. Екі тендердің де «екінші жеңімпазы» — "Лира" ЖШС. Бұл компанияның табысының 70%-ы Ақмола облысының жол басқармасынан келеді.
«Көкшетау Жолдары» — 2025 жылы 50 млрд және бірде-бір қарсылас жоқ
Тағы бір фаворит компания — «Көкшетау Жолдары». Ол бәсекелессіз жол жөндеуге арналған 681 млн теңгелік тендерді жеңіп алды. Биылдың өзінде бұл фирма 50 миллиард теңге алған, бұл 2021 жылдан бері жасалған барлық келісімшарт көлемінің 41%-ын құрайды.
«Көкшетау Энерго»: миллиардтаған келісім – бір ғана қатысушы
466 млн теңгеге электр жабдықтарын жөндеуге жарияланған тендерге бір ғана компания – «Көкшетау Энерго» ЖШС қатысқан, және сол жеңімпаз атанған. Бұл компания Forbes дерегі бойынша долларлық миллионер Владимир Сидельковскийге тиесілі, ол «Энергоинвест ЛТД» тобына қатысы бар. Бұл топ энергетика саласында ондаған миллиард теңгенің мемлекеттік тапсырысын алып отыр.
Компания тендерлерінің 97%-ы бәсекелестіксіз өткізіледі.
«Азбука жилья» ісіне қатысы бар тұлғалармен байланыс
173 млн теңгеге қиыршық тас төсеуге келісімшарт алған «АралСульфат» ЖШС — Самат Ордабаймен байланысы бар компания.
Ол Гаухар Кенжебаеваның атына тіркелген, ал ол — Қанат Кенжебаевтың әпкесі, бұрын «Орда Инжиниринг» ЖШС-ін басқарған. Бұл компания ондаған миллиард теңге үлескерлер қаржысы жоғалған «Азбука жилья» ісімен танымал.
Сонымен қатар Самат Ордабай бірнеше компаниямен байланысты:
- «КМХ Катализаторы»,
- «Казмунайхим Сервис»,
- «Резон Астана-Строй» және т.б.
Оның есімі акимдерге жасалған тұсаукесерлерде де аталған.
Алғашқы қарағанда, «АралСульфат» ЖШС-нің жол құрылысы бойынша тәжірибесі жоқ. Соған қарамастан, ол «Mavitale Stroy» компаниясынан басым түсіп, тендерді жеңіп алған. Бұл — бәсекелестіктің формалды түрде жүргізілгенін немесе жеңімпаздың алдын ала белгілі болғанын көрсетеді.
Бәсекесіз тазалық пен жалған сатып алулар
Тургумбаев Қ.А. ЖК — 792 млн теңгеге қала тазалауға арналған тендерді жеңіп алған, ешқандай бәсеке болмаған.
«КөкшеТазалық» — су тасқынына қарсы жұмыстарға бәсекелессіз келісімшарт алған.
CS Consultants, Namad Stroy, BM Group 1 секілді компаниялар абаттандыру тендерлерін бағаны өте аз төмендету арқылы ұтып алған.
Басқару дағдарысы және саяси жауапсыздық
Ал осы кезде облыс әкімі Марат Ахметжанов не істеп жүр? Ол үнемі цифрландыру мен инвестициялар туралы есеп беріп келеді. Алайда, Көкшетаудағы мемлекеттік сатып алу жүйесінің ашық күйреуін елемей отыр: ондаған тендер жойылады, ал орындалған жобалар тек «керек» мердігерлерге беріледі.
Егер 2023–2025 жылдар аралығындағы барлық тендерге толық аудит жүргізілмесе, Көкшетау — миллиардтар жұмсалатын, бірақ көшелері шаң мен ласқа толы жалған басқарудың символына айналуы мүмкін.
Жалғасы болады. Егер сізде Көкшетаудағы мемлекеттік сатып алу схемаларына қатысты ақпарат бар болса — құжаттар мен шағымдарыңызды редакциямызға жіберіңіз.
