Қазақстанда заңсыз жалға берушілерге қарсы шаралар басталды. Қаржы министрлігі салықсыз және ресми келісімшартсыз жалға берілетін пәтерлер нарығын көлеңкеден шығармақ. Сарапшылардың бағалауы бойынша, мұндай мәмілелердің үлесі 70%-ға дейін жетеді, деп хабарлайды Arasha.kz сайты LS порталына сілтеме жасап.
Заңсыз жалға берушілер қалай анықталады
Бұған дейін билік тексерулер мен рейдтер арқылы әрекет етсе, енді нақты деректерді талдау жолымен жұмыс істемек.
Қаржы вице-министрі Ержан Біржановтың айтуынша, цифрлық құралдар «аномалияларды» анықтауға мүмкіндік береді – яғни, жалға беру арқылы табыс табатын, бірақ бұл туралы еш жерде хабарламайтын тұлғалар.
Мүлік пен тіркелімдерді салыстыру. Егер адамның қолында он пәтер болса, бірақ ол тек біреуінде тіркелген болса, қалғандары жалға беріліп жатқаны болжанады.
Төлемдерді мониторингтеу. Бірнеше рет бірдей сомадағы төлемдер жасалған жағдайда салық органдары сұрақ қоя бастайды.
Үйлер комитеті мен учаскелік инспекторлармен жұмыс. Билік пәтерлерде тіркелмеген тұрғындардың бар-жоғын анықтау үшін жергілікті деректерді пайдаланады.
Министрліктің өкілдері заңсыз пәтерлерде көбіне тіркелмеген тұрғындар тұратынын ескере отырып, нарықты реттеу мен қауіпсіздікті арттыру маңызды екенін атап өтті.
Пәтер бағасы неге өсуі мүмкін
Қазақстан жылжымайтын мүлік федерациясының басшысы Ермек Мүсіреповтың айтуынша, қазіргі кезде жалға берілетін мәмілелердің шамамен 70%-ы салыққа қосылмай жасалады. Қаржы министрлігінің бастамасы логикалық деп саналады, алайда қысқа мерзімде пәтер бағасы өсуі мүмкін.
«Егер иелер салық төлеуге кіріссе, шығындарының бір бөлігін жалға алушыларға салады. Бағалар сәл өседі. Бірақ ұзақ мерзімде нарық таза болады, мәмілелер қауіпсіз болады», – дейді сарапшы.
Заңды жалға беру жолдары
Бүгінгі таңда Қазақстанда жалға берушілерге үш заңды нұсқа бар:
Жеке кәсіпкерсіз (ИП жоқ): жылдық декларация тапсырып, табысынан 10% салық төлеу.
Патент арқылы ИП: жылдық табысы 13,8 млн теңгеге дейін болған жағдайда тек 1% салық.
Жеңілдетілген салық режимімен ИП: табысы жоғары тұлғалар үшін 3% салық.
2026 жылдан бастап жаңа арнайы режим енгізіледі – ИП тіркелмей-ақ табыстан 4% салық төлеу. Бұл салық автоматты түрде зейнетақы, медицина және әлеуметтік төлемдерге бөлінеді.
Билік ашық нарық арқылы тәуекелдерді азайтып, жалға беруді өркениетті деңгейге көтеруді жоспарлап отыр.
