2025 жылдың сәуір–мамыр айларында Ақтөбе облысының Жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасы (басшысы — Айбек Мергенбайұлы Қайер) KD-3 «Шұбарқұдық–Ырғыз–Қобда–Соль-Илецк» облыстық маңызы бар автожолына орташа жөндеу жүргізу үшін жалпы сомасы 4,3 млрд теңгеден асатын екі тендер өткізді. Екі лот бойынша да жеңімпаз бір компания болды: Астанадан келген «BERTYS CONSTRUCTION» ЖШС.

Екі тендер, бір қатысушы — күмән тудырмай ма?

• Лот 73949341-ОК3 — 2 156 950 553 ₸
• Лот 77636125-ОК3 — 2 215 627 929 ₸

Әр екі конкурсқа да тек бір ғана компания қатысқан, ешқандай бәсекелестік болмаған. Және дәл сол компания екі келісімшартты да ұтып алған.

Күмән тудыратын жайт мынау: «BERTYS CONSTRUCTION» ЖШС ресми ЭҚЖС (ОКЭД) бойынша жолмен емес, су құбырлары мен кәріз жүйелерін салумен айналысады. Ал енді ол аймақтық маңызы бар жолды жөндеу бойынша мердігер болып отыр.

Надыров Жанболат кім және бұған Нұрәли Әлиевтің қандай қатысы бар?

Бұл «жолы болғыш» компанияны Надыров Жанболат Орақұлы басқарады. Ол бұрын «Транстелеком» АҚ басқарма төрағасы болған, бұған дейін сол холдингте төраға орынбасары қызметін атқарған. Дәл осы кезеңде «Транстелекомды» экс-президент Назарбаевтың жиені — Нұрәли Әлиевпен байланыстырған, ол директорлар кеңесіне кіріп, телеком активтерін белсенді бақылаған.

Надыров сондай-ақ тікелей Назарбаевтар отбасы бақылайтын «Нұрбанк» АҚ-да да жұмыс істеген. Оның бауыры — Надыров Нүркен — LRT ісінде аталатын «Астана-финанс» АҚ еншілес құрылымын басқарған.

Өткені көпсалалы мердігер

Бүгінде Надыров түрлі саладағы кен өндіруден бастап, жылжымайтын мүлік пен ауыл шаруашылығына дейінгі көптеген компаниялармен байланысты.

«BERTYS CONSTRUCTION» ЖШС-нің құрылтайшысы — «КАСПИАН ИНВЕСТ ГРУПП» ЖШС, оның құрылтайшылары — Надыров пен Әлихан Адамбектегі. Сонымен қатар оның келесі құрылымдарға қатысы бар:

• «Zere Invest Holding»
• «Цинкум»
• «A-Commercial Buildings»
• «Орда Group»
• «Granum-А», «Granate Company»
• «Smart Marketing Solutions», «A-FORMAT MEDIA»
• «Biosphere-fish» және басқалар

Осындай әртүрлі бағыттағы бизнестердің көп болуы мынадай сұрақ туғызады: «BERTYS» — шынайы мердігер ме әлде бюджет қаржысын игеруге арналған жай ғана прокси-платформа ма?

Бәсекесіз тендерлер қалыпты жағдай ма?

Формалды түрде тендерлер заң бойынша өткен. Бірақ іс жүзінде — біз ескі схеманы көріп отырмыз: ірі бюджеттер бұрынғы элиталармен байланысты компанияларға, ешқандай бәсекесіз беріледі. Бұл ретте компаниялардың қызмет бағыты да күмән тудырады — «BERTYS»-тің жол жөндеу саласындағы тәжірибесіне де, техникалық мүмкіндіктеріне де сенім жоқ.

Ақтөбе облысының әкімі Шахаров Асхат Берлешұлы әзірге өз басшылығымен мұндай күмәнді сатып алулардың неге өтіп жатқанын және неге «Ескі Қазақстанды» қолдап отырғанын түсіндірген жоқ.

Маңызды тұстар

• Миллиардтаған теңгелік келісімшарттарды Нұрәли Әлиевтің айналасындағы адамдар алады;
• Бәсекелестік жоқ — бір қатысушы, бір жеңімпаз;
• Мердігердің жол жөндеуге арналған лицензиясы жоқ;
• Әкімдік үнсіз, ал ақша кетіп жатыр.