Тендер өтпей қалу – қалыпты жағдай
Шымкент қаласының Энергетика және инфрақұрылымды дамыту басқармасы соңғы айларда ондаған миллиард теңгеге келісімшарттар жасасты. Алайда сатып алуларды талдау көрсеткендей, бюджет игеріліп жатқандай көрінгенімен, шын мәнінде үнемі бір компаниялар ұтады, көптеген сатып алулар бір көзден жүргізіледі, тендерлер өтпей қалады және компаниялар мен билік арасындағы тығыз байланыстар байқалады.
ЭЛСНАБ-КЗ: әмбебап жеткізуші ме?
Бұл компания бір күнде бір көзден үш бірдей сатып алуды жеңіп алды: газоанализатор (7,4 млн ₸), PID детекторы (62,5 млн ₸) және автокөлік (20,8 млн ₸). Барлық тендерлер өтпей қалған болып танылып, бірден осы компанияға берілген.
Мәселе мынада:
- Компания Астанада тіркелген, бірақ тапсырысты Шымкентте алады;
- Негізгі ЭҚЖЖ — нақты маманданусыз әртүрлі тауарларды көтерме сату;
- Мемлекеттік кірістер комитетінің мәліметінше, салықтық тәуекел деңгейі жоғары.
Сұрақ: Профилі нақты емес, тәуекелі жоғары компания қалайша ешқандай бәсекесіз ондаған миллион теңгенің келісімін алады?
«Отау-Строй» және миллиардтар
«Отау-Строй» ЖШС, Шымкенттің бұрынғы әкімі Қайрат Молдасейітовпен байланысты компания, электр желілерін салу бойынша 3,78 млрд теңгелік ірі келісімшартқа ие болды.
2024–2025 жылдары аралығында компания 85,8 млрд ₸, ал жалпы 149 млрд ₸ сомаға мемлекеттік келісімшарттар жасаған.
Көптеген тендерде екінші орын иеленіп жүрген — «IST Group Co» ЖШС, ол үнемі ұтылып отырады.
Компанияның нақты бақылауы бұрынғы әкімнің отбасында екені анық. Майра Молдасейітова, бұрынғы әкімнің қарындасы болуы мүмкін тұлға, бірнеше серіктестікте құрылтайшы ретінде көрсетілген.
Таңдаулылар басқаратын бюджет
Газдандыру саласындағы тендерлер де осындай үлгіде өтуде:
- «Dim Nur company», «BAQ Building Group», «NK Building» — үнемі орын ауыстырып, миллиондаған тенгелік тендерлерде жеңіске жетіп отыр;
- Бағаны төмендету жоқтың қасы;
Әр тендерге 1-2 компания ғана қатысады.
Сыздықбеков сырттай қарап отыр ма, әлде…
Шымкент қаласының Энергетика және инфрақұрылымды дамыту басқармасының басшысы Рзабек Мендиқұлов – көптеген тендердің тікелей ұйымдастырушысы. Ол:
- Жеңімпаздарды бекітеді;
- Бір жеткізушіні ғана шақыруды заңдастырады;
Тендерлер өтпей қалған жағдайда жаңа ашық конкурс жарияламайды.
Ал саяси жауапкершілік Шымкенттің әкімі Ғабит Сыздықбековке жүктеледі. Миллиардтар игерілсе де, қалада негізгі инфрақұрылымдық мәселелер — кәріз, жарықтандыру, газдандыру шешілмей отыр.
Инфрақұрылым бар – нәтиже жоқ
2025 жылы басқарма жасаған негізгі келісімшарттар:
- Құрылыс және техникалық қадағалау – 6 млрд ₸ астам;
- Құрал-жабдық сатып алу – 100 млн ₸ жуық;
Басты лоттардың барлығы бірдей мердігерлер арасында бөлінген, кейбіреуі туыстық немесе лобби белгілерін көрсетеді.
❓ Сұрақтар көп, жауап жоқ
- Неліктен әрбір тендерде бір ғана жеткізуші қатысады?
- Неліктен нақты бейіні жоқ компаниялар қайта-қайта жеңіске жетеді?
- «Отау-Строй» мен «ЭЛСНАБ-КЗ»-ның мүддесін кім қорғайды?
- Ғабит Сыздықбеков басқарма жұмысын тексерте ме?
Шымкентке миллиардтар бойынша есеп емес, нақты нәтиже керек. Әзірге бәрі бұрынғы сценариймен жүріп жатыр — тек атқарушы тұлғалар ғана өзгерген.
Мұнымен қатар Шымкенттегі мемлекеттік сатып алулар мен бюджет туралы мақалаларды да оқи аласыз:
