Журналистерге ерекше мәртебе қажет, деп есептейді Қазақстан Журналистер одағының басқарма төрағасы Сейітқазы Матаев.

«Жасыратын нәрсесі бар адамдар әрқашан журналистерді ұнатпайтын. Бірақ соңғы уақытта тілшілерге, операторларға жұмыс істеуге жиі кедергі жасалуда. Базарлардың, сауда орталықтарының, тіпті кейде Мемлекеттік мекемелердің күзетшілері өздерін журналистерге шабуыл жасауға, камераларды жабуға немесе тіпті сындыруға құқылы деп санайды. Айтпақшы, бұл ҚР Конституциясымен тыйым салынған нағыз цензура деп санаймын. Кейбір шектеулер ақталатын жағдайлар бар-бұл мемлекеттік құпиялар, зорлау туралы қылмыстық істерге немесе қылмыс жасалған балаларға қатысты мәліметтер. Мұның бәрі заңдарда жазылған. Журналистер мұның бәрін жақсы біледі және құрметтейді. Олар өздерінің мақалалары мен сюжеттерін нақты фактілерге – ашық көздерден алынған ақпаратқа, өз сюжеттерінің кейіпкерлері ұсынған мәліметтерге негіздейді. Олар, әрине, әлеуметтік желілерден қандай ақпарат алады. Бұл ретте олар әлі де БАҚ туралы заңды сақтайды. Сонымен, қосымша тыйымдар мен шектеулер қандай болуы мүмкін?», – деді Сейітқазы Матаев

Бұл ретте ол Қылмыстық кодексте журналистердің қызметіне кедергі келтіргені үшін бап бар екенін еске салды.

«Байсалды блогерлер де қазір заңды сауатты. Заң олардың қызметін бөлек реттемесе де, олар басқа азаматтар сияқты сөз бостандығына, өз пікірлерін айтуға құқылы. Егер блогер немесе журналист бірдеңе түсірсе, суретке түсірсе немесе жарияласа және ол заңды бұзбаса, онда оған ешкімнің кедергі жасауға құқығы жоқ. Қылмыстық кодексте тіпті журналистің заңды кәсіби қызметіне кедергі келтіретін мақала бар. Жақында Петропавлда ол бойынша тіпті айыптау үкімі шығарылды. Бірақ бұл 18 жылдағы алғашқы оқиға болды. Осы жылдар ішінде журналистердің қызметіне қанша рет кедергі болды? Біздің ұлттық баспасөз клубында баспасөз мәслихаттары өтіп жатқанда, полиция іс-шараға келген журналистердің, операторлар мен тілшілердің көліктерін тексеріп, баспасөз залына кіргізбеуге тырысты, спикерлердің қарсыластары оларға су бөтелкелері мен жұмыртқа лақтырды», – деді ол.

Оның айтуынша, сөз бостандығын бұзудың басқа да жолдары бар.

«Шенеуніктер түсініктеме бермейді, журналистерден қашады, жауап беруден бас тартады, ресми сұрауларға жауап бермейді, түсірілімге, оның ішінде қоғамдық орындардағы түсірілімдерге де рұқсат талап етеді. Ал журналистер қоғам игілігі жұмыс істейді. Егер олар шенеуніктің құқық бұзушылық жасағаны немесе өзін әдепсіз ұстағаны туралы хабарласа, келесі жолы бұл адам өзін осылай ұстамас бұрын екі рет ойланады. Сондықтан БАҚ-ты төртінші билік деп атайды», – деп атап өтті Сейітқазы Матаев.

Сейітқазы Матаев журналистердің ерекше мәртебеге ие болуы керек екеніне сенімді.

«Егер БАҚ төртінші билік болса, онда журналистердің тиісті мәртебесі болуы керек. Судьялар – сот билігінің өкілдері. Олардың ерекше мәртебесі бар. Құқық қорғау органдары-атқарушы билік. Олардың ерекше мәртебесі бар. Депутаттар-заң шығарушы биліктің өкілдері. Олардың да мәртебесі бар. Ал журналистерде жоқ. Менің ойымша, журналистердің заңнамалық деңгейде бекітілген ерекше мәртебесі болуы керек және олардың жұмысына кедергі келтіргені үшін, цензура енгізгені үшін, сөз бостандығын бұзғаны үшін жазаны күшейту керек. Міне, сол кезде біздің еліміздегі журналистика төртінші билік болады», – деді ол.